Suplement CXIII
Skóra S., 1972: Płoć (Rutilus rutilus L.) zbiornika zaporowego w Przeczycach. [The roach (Rutilus rutilus L.) from the dam reservoir in Przeczyce]. Acta Hydrobiol., 14, 4 : 399-418.
STRESZCZENIE
Praca została wykonana w ramach zespołowych badań nad metodyką zagospodarowania przeczyckiego zbiornika zaporowego, prowadzonych przez Zakład Biologii Wód PAN w Krakowie.
Płoć jest jednym z najpospolitszych gatunków ryb zasiedlających zbiornik przeczycki, dzięki czemu stanowi istotny składnik zespołu ichtiofauny zbiornika. Badania oparto na 205 okazach płoci złowionej w zbiorniku przeczyckim za pomocą sieci biernego połowu (tabela I). Pozyskano okazy w wieku od 4 do 15 lat o długości ciała 12,6 do 29,5 cm. Opracowano wiek, wzrost, cechy morfologiczne, merystyczne, płodność i zawartość przewodów pokarmowych płoci w zbiorniku.
W analizowanej populacji płoci zdecydowaną przewagę miały samice, a ich udział wynosił aż 71,2%. Stosunek ten niewiele się zmienia w zależności od okresu połowu, zmienia się jednak w obrębie poszczególnych grup wiekowych. Stwierdzono również nierówny wzrost samic i samców płoci, a różnica ta w długości ciała wahała się od 1,8 do 7,3% na korzyść samic.
Wzrost płoci w zbiorniku przeczyckim w porównaniu do wzrostu płoci w innych akwenach leżących na terenie całej Europy jest bardzo dobry (ryc. 1, 2), co wskazuje na korzystne dla tej ryby warunki środowiskowe w omawianym zbiorniku.
Wartości współczynnika odżywienia (ryc. 3) kształtowały się niejednakowo w poszczególnych latach, ogólnie jednak jego wartości obliczone dla poszczególnych grup wiekowych płoci były dość wysokie w porównaniu do wartości tego współczynnika u płoci pochodzącej z innych zbiorników wodnych.
Z tabeli II wynika, że nie tylko długość ciała, ale i rozwój większości innych mierzonych cech ciała samic płoci postępuje szybciej niż samców. Prawie wszystkie cechy morfologiczne zmniejszały swoją zmienność z wiekiem ryb, co świadczyłoby o wzroście stabilności kształtu ciała płoci z wiekiem (tabela III). Na podstawie tabeli IV można wykazać, że niektóre cechy plastyczne tak tułowia, jak i głowy zmniejszają się z wiekiem, natomiast inne z wiekiem wyraźnie wzrastają. Są też proporcje ciała badanej płoci, które w okresie całego życia zachowują się stabilnie, oczywiście chodzi tu o stabilność względną.
Zęby gardłowe u płoci ze zbiornika przeczyckiego ułożone jednoszeregowo występowały w ośmiu układach (tabela V). Liczba łusek na linii bocznej płoci wykazywała dość duży zakres wahań od 41 do 46 łusek, przy 7 — 9 rzędach nad linią boczną i 3 — 5 rzędach łusek poniżej linii bocznej (tabela VI). W płetwach występowała następująca liczba promieni twardych i miękkich: w grzbietowej III/9 — 12, w piersiowych 13 — 47, w brzusznych 8 — 10, w odbytowej III/10 — 13 i ogonowej 17 — 20. Liczba wyrostków filtracyjnych na zewnętrznej krawędzi pierwszego łuku skrzelowego wahała się od 10 do 14 wyrostków. W kręgosłupie płoci z Przeczyc najczęściej spotykało się 40 i 41 kręgów przy rozpiętości wahań od 37 do 43 kręgów.
Wahania osobnicze płodności samic płoci w zbiorniku przeczyckim były bardzo wysokie od 12 480 do 334 464 ziarn ikry od jednej samicy. Na podstawie obliczonych wartości średnich stwierdzono zależność pomiędzy długością i ciężarem ciała ryby a jej płodnością (tabela VII). Współczynnik dojrzałości płciowej (procentowy stosunek ciężaru gonad do ciężaru ciała) najwyższą wartość osiągnął w kwietniu i maju w IV i V stadium dojrzałości płciowej (tabela VIII).
Płoć w zbiorniku przeczyckim od kwietnia do lipca włącznie przedkładała pokarm zwierzęcy nad pokarm pochodzenia roślinnego, natomiast od sierpnia do października zawartość pokarmu roślinnego w przewodach wyraźnie się zwiększyła (ryc. 4). Zawartość przewodów pokarmowych płoci była bardzo różnorodna, co świadczy o bardzo dobrym przystosowaniu się tej ryby do warunków biotopu. Pobieranie pokarmu przez ryby w okresie całego roku zależne było w dużej mierze od aktualnej podaży i zachowania się organizmów pokarmowych oraz warunków chemiczno-fizycznych i hydrochemicznych środowiska.
* *
*
Niederholzer R., Hofer R. 1980 – The feeding of roach (Rutilus rutilus L.) and rudd (Scardinius erythrophthalmus L.). I. Studies on natural populations. Ekol. pol, 28: 45-59.
5. SUMMARY
The gut content of three roach and two rudd populations (Table I) in four Tyrolean lakes (Table II) was analysed at monthly intervals.
Both species are characterized by a heterogeneous diet of plants, animals and detritus (Figs. 2—6) in addition to which allochthonous components consisting of animal surface food (Figs. 2—6), conifer pollen and birch seeds (Figs. 2, 5) are consumed.
The roach prefers animal food in winter and plant matter in spring (Fig. 7). Moreover, this species exhibits temperature-specific preferences (Fig. 13), i. e., for animal matter below 5 and above 20°C, for detritus between 5 and 15°C and for plants between 15 and 20°C. In rudd, however, no influence of season or temperature on feeding habits could be observed (Fig. 8).
In roach the relative gut content increases with rising water temperature (Fig. 12) and with plant consumption, and to a lesser extent with detritus consumption, and is at a minimum on a purely animal diet (Fig. 9).
6. POLISH SUMMARY
Badano zawartość przewodów pokarmowych trzech populacji płoci i dwóch populacji wzdręgi (tab. I) w czterech jeziorach tyrolskich (tab. II). Próby pobierano w odstępach miesięcznych.
W skład różnorodnego pokarmu obu gatunków ryb wchodzą rośliny, zwierzęta i detrytus (rys. 2—6). W dodatku konsumowane są składniki pokarmowe pochodzenia allochtonicznego: zwierzęta znajdujące się na powierzchni wody (rys. 2—6), pyłek drzew iglastych i nasiona brzozy (rys. 2, 5).
Płoć preferuje pokarm zwierzęcy w zimie a roślinny w porze wiosennej (rys. 7). Gatunek ten wykazuje przy tym specyficzne preferencje pokarmowe w różnych temperaturach (rys. 13): poniżej 5 i powyżej 20°C dominuje pokarm zwierzęcy, w zakresie temperatur między 5 i 15°C — detrytus, a w zakresie między 15 i 20°C — pokarm roślinny. U wzdręgi nie zaobserwowano jednak wpływu pory roku lub temperatury na odżywianie się (rys. 8).
U płoci wzrasta względna zawartość przewodu pokarmowego ze wzrostem temperatury (rys. 12) i w przypadku konsumpcji pokarmu roślinnego, a w mniejszym stopniu w przypadku konsumpcji detrytusu. Wartość ta jest najniższa, gdy w diecie znajdują się wyłącznie zwierzęta (rys. 9).
* *
*
Hofer, R. & Niederholzer, R. (1980): The feeding of roach (Rutilus rutilus L.) and rudd (Scardinius erythrophthalmus, L.), II. Feeding experiments in the laboratory. — Ekologia Polska 28: 61-70.
5. SUMMARY
The daily relative consumption and the relative gut content were studied in roach and rudd kept under laboratory conditions at four temperatures (12, 16, 20, 24°C) and on four diets (Chara sp., Zannichellia palustris, filamentous algae and Tenebrio molitor larvae).
Except for meal worm-fed roach a strong temperature dependence of the amount of food consumed was found (Fig. 1, 2).
The daily relative consumption of filamentous algae and meal worms was below 8% whereas maximum values up to 40% were obtained when the food consisted of Chara or Zannichellia. On a diet of filamentous algae the decrease in body weight observed was only slightly less than that of fish without food (Fig. 3).
On a plant diet a relationship could be established between relative consumption and relative gut content which appears to hold true for both species at acclimation temperatures of 16, 20 and 24°C (Fig. 4). These results can be used to calculate the duration of intestinal passage, which is found to decrease with increasing consumption from about 9 hours to a minimum of 2—3 hours (Fig. 5).
A daily relative consumption of above 12% of the body weight can only be achieved by distension of the intestine.
Knowing the duration of intestinal passage it is also posible to calculate the real activity of digestive enzymes (amylase, protease) (Fig. 6) in the gut contents from the time of food uptake to its output in the faeces.
6. POLISH SUMMARY
Badano względną dobową konsumpcję i względną zawartość przewodów pokarmowych u płoci i wzdręgi w warunkach laboratoryjnych: cztery warianty temperatury (12, 16, 20 i 24°C) i cztery rodzaje pokarmu (Chara sp., Zannichellia palustris, nitkowate glony i larwy Tenebrio molitor).
Stwierdzono silną zależność między ilością konsumowanego przez ryby pokarmu a temperaturą, z wyjątkiem płoci karmionych larwami T. molitor (rys. 1,2).
Względna dobowa konsumpcja nitkowatych glonów i larw T. molitor wynosiła poniżej 8%, podczas gdy maksymalne wartości dochodzące do 40% wystąpiły w przypadkach, gdy pokarm stanowiły Chara lub Zannichellia. Spadek ciężaru ciała u ryb karmionych nitkowatymi glonami był tylko nieco niższy niż u ryb głodzonych (rys. 3).
W przypadku pokarmu roślinnego można ustalić zależność między względną konsumpcją i względną zawartością przewodów pokarmowych u obu gatunków ryb w temperaturach aklimatyzacyjnych między 16, 20 i 24°C (rys. 4). Wyniki te mogą być zastosowane do obliczania czasu pasażu pokarmu w jelitach, który obniża się wraz z wzrastającą konsumpcją od około 9 godz. do minimum 2-3 godz. (rys. 5).
Względna dobowa konsumpcja wynosząca ponad 12% ciężaru ciała może być osiągnięta tylko poprzez rozszerzanie się jelita.
Znając czas pasażu pokarmu można także obliczyć rzeczywistą aktywność enzymów trawiennych (amylaza, proteaza) (rys. 6) w stosunku do zawartości jelita od czasu pobrania pokarmu do jego wydalenia z kałem.
Linki:
http://www.aiep.pl/main/results.php?q=rutilus
http://www.kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=79466&from=publication
http://rcin.org.pl/Content/15899/WA488_3316_P509-T3_z1-2-AHR.pdf
http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-BPG8-0038-0015