Suplement CL
Stanisław Bernatowicz: Effects of mowing on the occurrence of macrophytes in the Dgał Mały Lake — Wpływ koszenia na występowanie makrofitów w jeziorze Dgał Mały — Einfluß des Mähens auf die Makrophyten-Bestände des Sees Dgał Mały. Acta Hydrobiol. (Kraków) 7, 71—82 (1965).
Größere Bestände von Makrophyten, insbesondere von Schilf, können die Fischerträge in Seen nachteilig beeinflussen. Seen nachteilig beeinflussen. Am Beispiel des 14 ha großen Dgał Mały wurde untersucht, inwieweit ein Mähen der Litoralvegetation ertragssteigernd wirkt. Die hauptsächlich aus Phragmites bestehende Vegetation der emersen Makrophyten wurde 1961 zweimal gemäht (mechanischer Schilfmäher). 1962 genügte ein weiteres Mähen, um den Schilfbestand vollends zu vernichten. Auf den vom Schilf befreiten Seeflächen entwickelte sich rasch eine submerse Vegetation, die überwiegend aus Ceratophyllum demersum bestand. Die insgesamt von höheren Pflanzen eingenommene Seefläche war nun zwar größer als zuvor, jedoch hatte man mit der Entfernung des starren Schilfgürtels den Austausch zwischen Litoral und Pelagial erheblich verbessert. Der ursprünglich das Litoral deckende Faulschlamm ging zurück, und der Fischertrag wurde gesteigert. Carl J. Soeder (Falkau).
Summary
Observation on the effects of mowing on the changeability of macrophytes in the Dgał Mały Lake (surface area 14.44 ha) were carried out from 1961 to 1963. The following results were obtained.
1. The surface area occupied by macrophytes prior to the experiment (1957) amounted to 3.23 ha which made up 22.4 per cent of the water surface. The emergent vegetation constituted 17.3 and submersed vegetation 5.1 per cent (Table II).
2. In the course of two years (1961 — 1962), as a result of mowing, the surface area occupied by helophytes decreased from 17.3 per cent in 1957 to 2.9 per cent in 1963.
3. The cutting down of helophytes and of the majority of the shore brush, resulting in an exposure of the shallows along the shores to the action of waves, caused a transformation of the littoral zone. At the shores the stagnating water disappeared, the amount of slime and mud decreased visibly, and in some places there was even sand to be found.
4. In areas devoid of reed due to their mowing there was a strong development of Ceralophyllum demersum and to a considerable degree also of Potamogeton perfolialus while Batrachium circinalum increased its distribution range.
5. In the lake there appeared new, hitherto not encountered plant species: Schoenoplectus Tabernaemontani, Potamogeton lucens, and Stratiotes aloides.
6. As the result of reed mowing the surface area occupied by macrophytes (including the mown down areas) increased by 10.8 per cent. This was due to an increased growth of fine-leaved vegetation behind the reed belt.
7. The retreat of reed and its replacement by fine-leaved vegetation visibly improved the conditions of breding and the growth of phytophilous fish and their young. This was reflected in increased quantities of bream and bleak and partly also of reed-eye and crucian carp. The disappearance of the bulk of reed made possible a more successful control of pike
8. The ability of reed mown off under water to grow back depends on the nature of the bottom. On a hard bottom it grew back considerably faster and stronger than on a soft one.
9. In lakes having well developed helophytes and a small surface area of underwater pastures due to low water transparency, a thorough summer mowing of reed is a basic meliorative operation aiming at an increase in the fish production. This is particularly true of small, calm lakes.
STRESZCZENIE
Autor przeprowadził obserwacje nad zmiennością makrofitów pod wpływem koszenia w eksperymentalnym jeziorze Dgał Mały (pow. 14,44 ha) w okresie od 1961 do 1963 roku.
Przed doświadczeniem (1957 rok) powierzchnia zajęta przez makrofity w jeziorze wynosiła 3,23 ha. Stanowiło to 22,4% lustra wody. Na roślinność wynurzoną przypadło 17,3% i na zanurzoną 5,l% (tabl. II). Powierzchnia zajęta przez roślinność twardą w ciągu dwu lat (1961 — 1962) wskutek koszenia zmalała z 17,3% w 1957 roku do 2,9% w 1963 roku. Przed doświadczeniem (1957 rok) powierzchnia zajęta przez makrofity w jeziorze wynosiła 3,23 ha. Stanowiło to 22,4% lustra wody. Na roślinność wynurzoną przypadło 17,3% i na zanurzoną 5,l% (tabl. II). Powierzchnia zajęta przez roślinność twardą w ciągu dwu lat (1961 — 1962) wskutek koszenia zmalała z 17,3% w 1957 roku do 2,9% w 1963 roku. W wyniku wycięcia twardej roślinności i nadbrzeżnych krzaków nastąpiło odsłonięcie płycizn przybrzeżnych i wystawienia ich na działanie fal. Spowodowało to przeobrażenie litoralu. Przy brzegu zniknęła stagnująca woda i wyraźnie zmniejszyło się zamulenie i zabagnienie, a miejscami nawet pojawił się piasek.
W miejscach pozbawionych Phragmites communis Trin. wskutek koszenia, silnie rozwinął się Ceratophyllum demersum L. i w znacznym stopniu Potamogeton perfoliate L., a Batrachium circinatum Sibth. zwiększyło zasięg występowania. Ponadto w jeziorze pojawiły się nowe, dotychczas nie spotykane gatunki roślin. Są to: Schoenoplectus Tabernaemontani (Gomel.) Palla, Potamogeton lucens L. i Stratiotes aloides L.
W wyniku koszenia Phragmites communis Trin. powierzchnia zajęta przez makrofity (łącznie z wykoszonymi) zwiększyła się o 10,8%. Nastąpiło to wskutek wzmożonego rozwoju roślinności miękkiej za pasem oczeretów. Zanik większości twardej roślinnosci i zamiana jej w znacznym stopniu przez roślinność miękką wyrażnie poprawiły warunki rozrodu ryb fitofilnych i odrostu ryb młodych. Znalazło to odbicie w zwiększeniu ilości Abramis brama (L.) i Alburnus alburnus (L.) oraz w pewnym stopniu też Scardinius erythrophthalmus (L.) i Carassius carasiuss (L.). Zdolność odrastania skoszonej pod wodą Phragmites communis Trin. zależy od charakteru dna. Na dnie twardym odrasta ona znacznie szybciej i silniej niż na dnie miękkim.
W jeziorach z silnie rozwiniętą roślinnością twardą i z małą powierzchnią łąk podwodnych, wskutek niskiej przezroczystości wody, dokładne wykaszanie pod wodą Phragmites communis Trin. jest podstawowym zabiegiem melioracyjnym wpływającym na podniesienie produkcji rybackiej. Dotyczy to w głównej mierze jezior małych i zacisznych.