Suplement CCXVII

Klimaj, A., 1971: Atlas rybacki szelfu Afryki Północno-Zachodniej [Fishery Atlas of the NW African Shelf]. Morski Instytut Rybacki. Gdynia

Terminologia składu gatunkowego połowów ……………………. 21
Makrela kolias /mapa 1/ ……………………………………………….. 23
Ryby ostrobokowate /mapa 2/. ………………………………………. 27
Chropik /mapa 3/ ………………………………………………………… 31
Ryby śledziowate /mapa 4/ …………………………………………… 34
Ryby pałaszowate /mapa 5/ ………………………………………….. 39
„Pagrus” – ryby prażmowate różowe /mapa 6/ ………………… 42
„Dorada” – ryby prażmowate szare /mapa 7/ ………………….. 46
„Tasergal” /mapa 8/ ……………………………………………………. 50
„Lichia” /mapa 9/ ……………………………………………………….. 52
Ryby morszczukowate /mapa 10/ …………………………………. 55
Inne ryby konsumpcyjne /mapa 11/ ……………………………… 58
Ryby na mączkę /mapa 12/ ………………………………………….. 68

MAKRELA KOLIAS – /Scomber colias/

Makrela kolias jest gatunkiem pelagicznym strefy tropikalnej i subtropikalnej.

Na szelfie Afryki północno-zachodniej występuje ona рomiędzу Cap Juby /28°00’N/ a Cap Roxo /12°30’N/. Na północ i południe od wymienionego obszaru makrela kolias występuje w mniejszych ilościach.

W okresie pobytu makreli kolias na szelfie /z wyjątkiem ryb tarłowych/, który trwa od sierpnia do kwietnia, podstawowym pożywieniem są małe głowonogi /kalmary, kałamarnice/, zooplankton /małżoraczki/ oraz młodzież innych gatunków ryb pelagicznych. W związku z różnorodnym pokarmem, spożywanym przez makrelę kolias w poszczególnych okresach życia, różne jest jej tempo wzrostu.

Według L. Domaniewskiego liniowy przyrost makreli kolias maleje po trzecim rоku żyсiа zgodnie z następującym zestawieniem.

Wiek/lata                                              1       2       3        4         5        6          7
Długość makreli kolias w cm          15,1  23,6  29,0  32,5  34,8  36,5       37,3

Na szelfie najliczniejsze są koncentracje makreli kolias w obszarach mieszania się wód Prądu Kanaryjskiego o wyższej temperaturze z wodami „upwellingu” o niższej temperaturze. Obszar “upwellingu” występuje na szelfie pomiędzy Cap Ghir a Cap Blanc. Inny obszar dużych koncentracji makreli kolias leży pomiędzy Cap Vert a Cap Roxo. Tam mieszają się chłodne wody Prądu Kanaryjskiego z ciepłymi wodami Przeciwprądu Równikowego, który jest odnogą Prądu Gwinejskiego. Na szelfie leżącym pomiędzy Cap Blanc a Senegal River makrela kolias odbywa sezonowe wędrówki w kierunku północnym i południowym.

Cykl życia makreli kolias przebiega następująco. Po wylęgu do końca pierwszego roku życia, pozostaje ona na otwartym oceanie, żerując na zooplanktonie. W drugim roku życia podejmuje wędrówkę na szelf, dokąd przybywa wraz z dorosłymi wytartymi makrelami w lipcu i sierpniu. W tym czasie największe koncentracje młodych makreli kolias występują na łowiskach szelfu między Cap Juby /28°00’N/ a Rio de Oro /24°00’N/. Młode ryby pozostają tu od jesieni do następnej wiosny, to jest do końca marca. W kwietniu-maju młode makrele kolias wędrują razem z dorosłymi makrelami na otwarty ocean i rzadko mogą występować w większych ilościach przy połowach trałowych dennych. Jesienią makrela wędruje z otwartego oceanu na łowiska szelfu i cykl jej rocznej wędrówki zamyka się.

Poza poziomymi wędrówkami odżywczymi na szefie i tarłowymi na otwarty ocean, makrela kolias odbywa dobowe wędrówki o dużej rozpiętości pionowej od warstw przydennych do powierzchniowych. Przez dzień przebywa makrela kolias bliżej dna w większych ławicach, o zmroku rozpoczyna wędrówkę w kierunku warstw powierzchniowych. W związku z tymi pionowymi wędrówkami – najwydajniejsze połowy makreli kolias za pomocą włoka dennego przypadają na godziny 10°°-18°°. O zmroku, zwłaszcza w nocy – połowy makreli kolias za pomocą włoka dennego maleją, wzrastają natomiast pelagiczne połowy włokowe.

W połowach dennych trałowych występują ryby o długości 16-40 cm, co odpowiada wiekowi ryb 2-9 lat.

Najbardziej wydajne łowiska dla połowów makreli kolias leżą między Cap Bojador /26°00’N a Cap Roxo 12°50’N/. Sezon tych połowów przypada na okres od września do lutego lub marca. Szczyt połowów makreli kolias może wystąpić w październiku lub listopadzie, a w niektórych latach obserwowano go w grudniu lub styczniu. Charakterystykę sezonu połowów makreli kolias na łowiskach szelfu Aаryki północno-zachodniej ilustruje według Domaniewskiego tablica 1.

Tablica 1

Połowy makreli kolias w tonach na 1 godzinę trałowania dużych przetwórni radzieckich typu BRMT latach 1962-1967

.                                 Miesiące   połowów                      Średnia
Sezony          IX      X         X I     XII       I      II             sezonu
1962/1963    1,5    2,6       6,4*    5,9    4,7  4,4             4,5
1965/1964    4,7    3,7      17,3*   6,8   8,4    7,5            9,5
1964/1965  20,4  33,6*  20,7   12,9   8,4   4,8           15,4
1965/1966  10,4   4,0       7,7     4,7   7,8   13,9*          6,3
1966/1967   1,8   14,5      16,2    8,6   7,0     –               9,3

Przebieg połowów makreli kolias na podstawie mapy nr 1 przedstawia się następująco. Od stycznia do marca wydajne połowy występują na łowiskach, które leżą między Cap Juby a Cap Corveiro – N. Cap Blanc na głębokościach 85-115 m. Udział makreli kolias w połowach waha się od 12-47% z całkowitej masy połowów. Od kwietnia do czerwca połowy makreli kolias maleją na wymienionych obszarach. Spadek tych połowów jest spowodowany odejściem makreli z łowisk szelfowych na otwarty ocean. Od połowy lipca i przez następne miesiące аż do listopada połowy makreli kolias wzrastają na omawianym obszarze szelfu. Wiąże się to zjawisko z ponowną jej koncentracją na szelfie. W tym czasie udział makreli kolias w połowach waha od 12-60%.

Łowiska leżące na południe od Cap Blanc po S. Saint Louis cechują się małą wydajnością połowów makreli kolias /2-10% w masie połowów/ w miesiącach od stycznia do sierpnia. Sezon połowów rozpoczyna się na wymienionym obszarze we wrześniu i trwa do grudnia. Udział makreli kolias w połowach trałowych dennych wzrasta do 37%. W grudniu obserwuje się zniżkę połowów.

Łowiska położone na południe od N. Cayar aż po Cap Roxe-Casamance cechują wydajnymi połowami makreli kolias w okresie od stycznia do marca. Dobowy średni połów makreli kolias waha się między od 12-48%. W następnych miesiącach roku, aż do września połowy maleją i stanowią stanowia 2-10%. Od października do końса roku następuje stała роwolna zwyżka jеj połowów, która dochodzi do 28% w przeliczeniu na 1 dobę trałowania włokiem dennym.

RYBY OSTROBOKOWATE /Carangidae/

Do rodziny ostrobokowatych należy około 200 gatunków ryb morskich pelagicznych, ławicowych, szeroko rozsiedlonych na obszarach tropikanych i subtropikalnych wszystkich oceanów świata. Gatunki ostrobokowate charakteryzują się bocznym spłaszczeniem ciała i cienkim trzonem ogonowym. Linia boczna w przedniej części ciała jest silnie łukowato wygięta ku górze. Na linii bocznej występują wyrostki grzebykowate najbardziej uwydatnione na trzonie ogonа. Dwie płetwy grzbietowe z tусh pierwsza wysoka i krótka, druga niższa od pierwszej i dłuższa. Przed płetwą odbytową wyrastają dwa lub trzy kolce. Na łowiskach szelfu Afryki północno-zachodniej występuje kilkanaście gatunków ryb z rodziny ostrobokowatych. Spośród nich pięć gatunków ma duże znaczenie przemysłowe: ostrobok, ostrobok czarny, trzogon, chropik, treka.

Ostrobok /Trachurus trachurus/

Ostrobok jest gatunkiem pelagicznym okresowo przydenny strefy subtropikalnej. Po wschodniej stronie Atlantyku sięga po Norwegię. Ku północy jest coraz rzadszy. Obficie występuje w kanale La Manche. Pospolity w Morzu Śródziemnym i Czarnym. W mniejszych ilościach spotykany w Мorzu Północnym w Skagerraku i Kattegacie, niekiedy w zachodniej części Bałtyku. Obficie występuje wokół Wysp Kanaryjskich i Azorów. Na szelfie Afryki północno-zachodniej ostrobok występuje od Cap Spartel do Saint Louis przez cały rok na głębokościach 20-250 m. Na południe od ujścia rzeki Senegal do Cap Saint Ann ostrobok występuje w małych ilościach. Przeciętna długość ostroboków 30-40 cm, maksymalna 50 cm. Ciężar przeciętny 0,4-0‚5 kg, maksymalny 1,5 kg. Ostrobok żyjе gromadnie, tworząc wielkie ławice na łowiskach szelfowych. Ikrę składa pelagiczną, a wylęgłe larwy mаją długość 2,5 mm. Ostrobok odżywia się młodymi rybami śledziowatymi; sardelami i drobnymi skorupiakami. Największymi wrogami ostroboka są delfiny, tuńczyki i makrele.

Według L. Domaniewskiego ostrobok odbywa tarło na łowiskach od Cap Spartel do Saint Louis od listopada do marca na głębokościach 80-250 m. Natomiast według V. A. Kiliachonikowej, którа napotykała larwy ostroboka wzdłuż całego szelfu północno-zachodniej Afryki, ostrobok odbywa tarło cały rok w różnych rejonach szelfu, jak to wskazuje poniższe zestawienie:

Rejon tarła                 miesiąc           głębokość

Cap Spartel-Saint. Louis XI-III        80-250
Cap Blanc                          XI-V            90-200
S.Cap Vert-Cap Roxo     III-V           80-190

Ostrobok najliczniej występuje w połowach trałowych na łowiskach, które leżą pomiędzy Morro-Garnet, а Cap Timiris /25°-19°N/, na głębokościach 70-200 m, od września do listopada, a od grudnia do lutego na łowiskach pomiędzy Cayar – Cap Vert na głębokościach 80-160 m. W połowach przewаżаją ostroboki 20-35 cm, a niekiedy i większe.

Ostrobok czarny – /Trachurus picturatus/

Gatunek subtropikalny, atlantycko-śródziemnomorski, pelagiczny, okresowo przydenny. Pospolity w Zаtoсе Biskajskiej u wybrzeży Hiszpanii, Portugalii, na Morzu Śródziemnym. Na szelfie Afryki północno-zachodniej ostrobok czarny występuje od Cap Spartel do Cap Vert. Przeciętna jego długość waha się od 20 do 40 cm, maksymalna do 60 cm. Średni ciężar ostroboka czarnego od 0,7 do 1,2 kg, maksymalny ciężar 2,5 kg. Odżywia się większymi organizmami zooplanktonu, głównie skorupiakami oraz larwami i narybkiem ryb, głównie śledziowatych. Tarło odbywa na szelfie na głębokościach 80-160 m, od listopada do maja. Szczegółowe dane dotyczące miejsca i okresów głębokości tarła podaje mapa 2.

W połowach trałowych ostrobok czarny występuje dość licznie na łowiskach leżących od Cap Spartel /36°N/ do Cap Vert /14°42’N/ przez cały rok. Najbardziej wydajne połowy ostroboka czarnego przypadają na obszar szelfu pomiędzy Cap Juby /28°N/ a Saint Louis 16°N/ od września do kwietnia na głębokościach 80-185 m.

Trzogon /Decapters punctatus/

Gatunek tropikalny, pelagiczny, okresowo przydenny, szeroko rozsiedlony u zachodnich wybrzeży Afryki północno-zachodniej. Bardzo obficie występuje na szelfie Zatoki Gwinejskiej. Najbardziej północną granicą rozsiedlenia trzogona w okresie lata jest rejon Rio de Oro /23°30’N/. W zimie trzogon nie przekracza w kierunku północnym równoleżnika Cap Barbas /22°25’N/. Przeciętna długość trzogona wynosi 25-52 cm, przy ciężarze 120-250 g, maksymalna długość 49 cm, maksymalny ciężar 0,70 g. Trzogon odżywia się skorupiakami mięczakami pelagicznymi oraz larwami i narybkiem zwłaszcza ryb śledziowatych. Tarło odbywa się na głębokościach 60-120 m od listopada do marca na łowiskach szelfu, które leżą pomiędzy Cap Barbas /22°N/, a Cap Vert /14°42’N/. W rejonie pomiędzy Cap Vert a ujściem rzeki Gambii tarło trzogona przypada na okres od października do kwietnia na głębokościach 50-100 m, a na szelfie Gwinei i Sierra Leone tarło trwa od listopada do maja, na głębokościach 7-140 m. Najwydajniejsze połowy trzogona przypadają na okres przedtarłowy i tarłowy od września do marca na głębokościach 90-135 m.

Duże ilości młodego trzogona występują na płytkich wodach od 30-90 m od września do listopada na obszarze od Cap Barbas /21°30’N/ po Cap Vert /14°42’N/.

Treka /Trachurus trecae/

Gatunek tropikalny, pelagiczny, okresowo przydenny, ławicowy. Na łowiskach szelfu Afryki północno-zachodniej występuje od rеjonu tropikalnego ku północy do równoleżnika /22°N/ – Cap Barbas. Na łowiskach szelfowych, które leżą pomiędzy równoleżnikami 22°-26°N, występuje treka sporadycznie, można więc przyjąć równoleżnik /26°N/ za najbardziej jego granicę północną.

Przeciętna długość treka wynosi 30 cm, maksymalna 35 cm. Tarło odbywa od listopada do marca na głębokościach 60-100 od Cap Blanc do Cap Vert. Na południu od Cap Vert aż do Bissagos tarło trеka przypada na okres od marca do maja. Szczegółowe dane dotyczące tarła trеka podaje zestawienie na s. 30.

Rejon tarła                               miesiące         głębokość tarła /m/
Cap Blanc – S.Cap Blanc           XI-III               60-100
Tamzat – Senegal River            XI-III                60-100
N.Cayar – S.Cayar                      XI-III                40-90
Ujście Gambii                             III-V                 60-120
Biassagos                                     III-V                 60-120

W połowach trałowych najczęściej występują ryby o długościach 20-30 cm.

Połowy ryb ostrobokowatych

Sezon połowów ryb ostrobokowatych, to jest ostroboka, ostroboka czarnego, trzogona, treka na szelfie Afryki północno-zachodniej trwa od sierpnia do marca. Najwydajniejszy dla połowów tych ryb jest obszar łowisk Mauretanii i Senegalu północnego w okresie przedtarłowym i tarłowym od września do marca, na głębokościach 70-180 m.

Udział poszczególnych ryb ostrobokowatych w masie ich połowu w przeliczeniu na 100% przedstawia się następująco:

Gatunek                              % połowu
Ostrobok                             40-60
Ostrobok czarny               20-25
Trzogon                               15-20
Trеkа                                   10-45

Udział chropika w połowach jest ujęty oddzielnie na mapie nr 3.

Przy połowach trałowych, prowadzonych na obszarach ujścia Gambii i dalej na południe sporadycznie występuje duży ostrobok /Caranx hippos/ dochodzący do 1 m długości. Poza tym występują na łowiskach położonych pomiędzy Cap Blanc a Cap Roxo, także w większych nieco ilościach, następujące gatunki ostrobokowate, mające mniejsze znaczenie dla przemysłu karanks /Caranx carangus/, karanks senegalski /Caranx senegallus/ traksil /Trochinotus maxillosus/, womer /Vomer setapinnis/, blanka /Hynnis goreensis/, kryzos /Micropteryx chrysorus/.

Stwierdzono, że połowy ostroboków są w ciągu dnia raczej wyrównane. Największą wydajność połowową ostrobokowatych ryb osiąga się w godzinach od 9 do 16-tej przy pełnym świetle dziennym. Pod wieczór wszystkie gatunki ostrobokowate odbywają pionową wędrówkę w górne warstwy wody. W związku z tym maleją połowy trałowe denne, a wzrastają połowy trałowe pelagiczne.

Chropik /Decapterus rhonchus/

Chropik jest gatunkiem pelagicznym strefy tropikalnej i południowej części strefy subtropikalnej, odbywającym dobowe wędrówki o dużej rozpiętości pionowej.

Na szelfie północno-zachodniej Afryki – najdalszym północnym rejonem rozsiedlenia jest Morro Garnet. Od Morro Garnet po Cap Vert chropik bytuje na głębokościach 20-220 m. Dalej na południu najczęściej żyje w przedziale głębokości 20-160 m.

Odżywia się młodym narybkiem innych gatunków ryb, sardelą oraz skorupiakami pelagicznymi. Tarło odbywa się w ciepłej porze roku na płytkich wodach, według następującego zestawienia:

Rejon tarła                                  Miesiące                               Głębokość w metrach

Cap Blanc                                       VII-IX                                        20-40
Ławica Arguin                               VII-X                                          20-45
Cap Timirs                                    VII-X                                           20-35
Tamzat                                           VII-X                                           25-45
Cayar N /północny/                    VII, VIII-XI                               30-45
Cayar S /południowy/               VII, VIII-XI                                25-40
Ujście Gambii                              VIII-XII                                      25-40
Bissagos                                        VII-XII                                        25-35
River Pongo                                  VIII-II                                        20-40

Z powyższego zestawienia wynika, że tarło chropika na południe od Cap Blanc po Cap Vert przypada na miesiące letnie i jesienne i trwa około czterech miesięcy. Na południe od Cap Vert tarło chropika rozpoczyna się w sierpniu i może się przeciągać do końca grudnia, a w rejonie River Pongo – nawet do lutego.

Przebieg tarła w poszczególnych rejonach zależy od warunków hydrologicznych, istniejących w danym czasie na tarliskach.

U wybrzeży Mauretanii i Senegalu północnego oraz Gambii koncentracje żerowiskowe chropika są największe na głębokościach 90-120 m w miesiącach od stycznia do kwietnia. W miarę rozwoju gonad – okres przedtarłowy /maj, czerwiec/ spędza chropik w największych skupiskach na głębokościach 60-85 m. W okresie tarłowym, od lipca do listopada, chropik przebywa w dużych koncentracjach na wodach płytkich 20-50 m. Po tarle rozpoczyna wędrówkę żerowiskową na wody głębsze stoku szelfu. Chropik składa ikrę pelagiczną, która dryfuje z prądami wzdłuż wybrzeży.

Młode chropiki przebywają w pierwszym roku na wodach płytkich przybrzeżnych, po czym wędrują na głębsze wodу. Najwydajniejsze połowy chropika włokiem dennym рozа okresem tarłowym wiążą się z głębokościami 70-120 m na łowiskach leżących na południe od Cap Blanc, aż po ujście rzeki Gambii /diagram średnich dobowych połowów chropika w %/.

Udział chropika w połowach dennych trałowych w okresie przedtarłowym i tarłowym waha się od 9-36% na dobę. W pozostałych miesiącach roku odławia się chropiki w ilościach 2-8% całkowitej masy рołowów dobowych.

RYBY ŚLEDZIOWATE /Clupeidae/

Ryby należąсе do tej rodziny są pelagiczne i ławicowe okresowo przydenne. Ciało pokryte dużymi kolistymi łuskami u większości gatunków łatwo оdраdajacymi. Na dolnej krawędzi brzucha ostra stęрkа utworzona z szeregu dachówkowato zachodzących na siebie łusek stępkowych. Linii bocznej brak, lub występuje tylko na kilku łuskach, bezpośrednio za głowa. Pierwsza płetwa grzbietowa na środku grzbietu. Płetwa ogonowa głęboko wcięta. Jаmа gębowa u niektórych gatunków jest uzębiona. Gatunki śledziowate stanowią bardzo ważną pozycję w połowach trałowych dennych i pelagicznych szelfu Afryki północno-zachodniej. Należy tu wymienić następujące 4 gatunki: sardynka /Clupea pilchardus/, sardynela /Sardinella aurita/, eba /Sardinella eba/, etmaloza /Ethmalosa fimbriata/.

Sardynka /Clupea pilchardus/

Gatunek pelagiczny ławicowy występuje masowo w Morzu Śródziemnym i u południowo-zachodnich brzegów Europy, rzadziej na Morzu Północnym. Na południu sięga wybrzeża Maroko i Wysp Kanaryjskich. W północnej części szelfu Afryki północno-zachodniej bytuje od Cap Spartel do Cap Juby. Najdalszym rejonem południowego występowania sardynk1 jest Cap Blanc, ale na tуm obszarze pojawia się w bardzo małych ilościach. Sardynki, żyjąc na ogromnym obszarze, tworzą formу lokalne. Narybek i dojrzałe osobniki odżywiają się zooplanktonem /małymi skorupiakami pelagicznymi/ i larwami ryb. Larwy żywią się fitoplanktonem. Tempo wzrostu sardynki jest bardzo szybkie, maleje dopiero około piątego roku życia, po osiągnięciu około 20 cm długości. Wiek maksymalny około 14 lat. Młode w lecie i jesienią zbliżają się do brzegów, na zimę natomiast przemieszczają się na otwarte wodу oceanu. Dojrzałość płciową osiągą w drugim, najczęściej trzecim roku życia przy długości 18-20 cm. Tarło przypada na okres od grudnia do lutego na głębokościach 20-60 m, wzdłuż wybrzeży Maroka i Mauretanii. Połowy sardynki mają duże znaczenie gospodarcze dla Maroka i Mauretanii. Przedmiotem szczególnie intensywnych połowów za pomocą okrężnic i tonarów są ławice młodych sardynek w wieku 2-4 lat i długości 13-16 cm. Łowiska sardynki leżą w większości w obrębie pasa wód terytorialnych i dlatego tylko w małej ilości można poławiać je na łowiskach głębszych 50-70 m włokami pelagicznymi.

Sardynela /Sardinella aurita/

Sardynela jest rybą tropikalna pelagiczno-ławicową o przeciętnej długości 20-35 cm i ciężarze 100-370 g. Maksymalna długość 42 cm, maksymalny ciężar 670 g. Gаtunak słonolubny, bytuje w wodach o zasoleniu oceanicznym, powyżej 34‰. Ławice często liczebne, odbywają wędrówki dobowe pionowe. W dzień opuszczają się w kierunku dna, w noсу рodрłуwаją ku warstwom powierzchniowym. Sardynela znosi duże różnice temperatur 15-28°C. Optimum temperatury wody dla ich jej rozrodu wynosi 16-18°С. Rośnie prędko, w pierwszym roku żyсia osiąga długość około 15 cm, w drugim rоku żyсia 19-25 cm. Dojrzewa zwykle w drugim roku żyсia. Osiąga maksymalny wiek 6 lat. Odżywia się małymi skorupiakami pelagicznymi, larwami mięczaków oraz fitoplanktonem. Występuje na szelfie Afryki północno-zachodniej, na południe od Cap Juby wzdłuż łowisk od Rio de Oro – Mauretanii północnej, Senegalu, Gambii, Gwinei, Sierra Leone i dalej na południe wzdłuż szelfu Zatoki Gwinejskiej poza równik. Tworzy różne populacje, które mają różne okresy tarła.

Tarło sardyneli na szelfie Afryki północno-zachodniej podaje poniższe zestawienie:

Rejon tarła                                                    Miesiąc                       Głębokość tarła /m/

S.Cap Juby – NE El Gabino                      IV-VIII                                  30-90
S.Сар Вajаdor – Point del Estante          IV-VIII                                  30-90
Morro-Garnet – Point Elbow                    IV-VIII                                 50-80
Cap Blanc                                                      IV-IX                                    20-60
Timiris – Portendic-Nouakchott              IV-VI                                     20-60 /temp. 14°C/
Cap Vert – Joal                                           III-VIII                                    30-70 – dwa szczyty tarła:
.                                                                                                                                    pierwszy marzec – maj,
.                                                                                                                                 – drugi: lipiec koniec
.                                                                                                                                    sierpnia.
Ujście Gambii                                             III-V                                        50-70

Z nastaniem рorу deszczowej, która trwa od czerwca do października, sardynela znika z rejonów przybrzeżnych i tworzy większe ławice na głębokościach 100-150 m w wodzie o zasoleniu 34‚5‰ w temperaturze 15-28°С. W rejonie ujścia rzеk1 Gambii ławice sardyneli są mniej gęste i рojawiają się mniej regularnie niż u wybrzeży Senegalu południowego. Na szelfie Gwinei sardynela występuje jeszcze w mniejszych koncentracjach niż w rejonie Gambii. Tarło odbywa na południe od Bissagos od marca do końca maja, na głębokośсiасh 20-60 m.

Ławice sardyneli w ciągu dnia występują na szelfie Gwinei w górnych warstwach wodу w ciągu dnia, natomiast w rejonie Cap Vert sardynela przebywa przez dzień przy dnie. U wybrzeży Gwinei sardynela występuje cały rok, ale sezon połowów przypada na okres od kwietnia do sierpnia. Ze względu na dużą wrażliwość na zmianę warunków hydrologicznych środowiska morskiego występowanie sardyneli, z wyjątkiem okresu tarła, ogranicza się do obszarów o zasoleniu oceanicznym 34,5‰ i temperaturze wodу w granicach 15-28°C. Poza tуm ławice jej koncentrują się najliczniej na obszarach intensywnego mieszania się mas wód o różnych wartościach termicznych i chemicznych. Pojawienie się sardyneli w wielkich ławicach na południe od Dakaru można wytłumaczyć intensywnym mieszaniem się рrądów morskich o różnej temperaturze /Prąd Kanaryjski – chłodny, odnoga Prądu Gwinejskiego – ciepły/.

Sezonowe wahania zawartości tłuszczu u sardyneli łowionej w rejonie Dakaru są zawarte w przedziałach od 2,4% w marcu do 18,3% w czerwcu. Z tego też powodu jest ona cennym surowcem dla połowów w okresie przedtarłowym i tarłowym.

Eba – /Sardinella eba/

Gatunеk pelagiczny, ławicowy strefy tropikalnej i występuje wzdłuż wybrzeży zachodniej Afryki od Maroka do Angoli. Jako gatunek strefy tropikalnej pojawia się najdalej w kierunku północnym koło Cap Barbas /22°30’N/. W pierwszym roku życia osiąga długość około 12 cm. Dojrzałość płciową osiąga zwykle w trzecim roku życia. Gatunеk raczej słonolubny, znosi wahania zasolenia, które występuje w rejonach przyujściowych rzеk. Żyje ławicowo, odbywa migracje dobowe. Żywi się planktonem roślinnym i zwierzęcym /fito- i zooplanktonem/. Średnia długość łowionej eby wynosi 12-25 cm, a przeciętny ciężar 180-270 g. Maksymalna długość 32 cm, a ciężar 370 g. Tarło odbywa na łowiskach od Cap Blanc – Timiris aż po Cap Vert w kwietniu-maju na głębokościach 20-60 m. W rejonie ujścia rzeki Gambii eba trze się od marca do maja. Dalej na południe na obszarze Cap Roxo – Bissagos Cap Verga tarło przypada na miesiące marzec-lipiec na głębokościach 20-60 m. Eba jest mniej wrażliwa na zmiany zasolenia niż sardynela, dlatego też może częściej przebywać w obszarach bardziej wysłodzonych wodach przybrzeżnych. Рołowу trałowe eby odbywają się od marca do początku sierpnia. W połowach trałowych dennych odgrywa małą rolę, ponieważ na wodach głębszych niż 70 m występuje ona w niewielkich ławicach. Ławice eby koncentrują się głównie na wodach płytszych w strefie wód przybrzeżnych. Eba stanowi 7% masy w połowach trałowych ryb śledziowatych.

Etmaloza /Ethmalosa fimbriata/

Etmaloza jest gatunkiem tropikalnym, pelagicznym, ławicowym, ważnym przemysłowo dla połowów morskich na szelfie Sierra Leone, Gwinei, Gambii, południowego Senegalu. Maksymalna długość etmalozy wynosi 46 cm, maksymalny ciężar 970 g. Średnia długość 25-39 om. Tarliska etmalozy leżą w nieco większych odległościach od wybrzeży niż tarliska sardyneli. Tarło odbywa etmaleza od marca do liрca‚ to jest do początku pory deszczowej na szelfie położonym pomiędzy Cap Vert, Joel, Gambii, Gwinei i Sierra Leone, na głębokościach 40-70 m. Wedìug Blanca i Postela młode etmalozy koncentrują się u wybrzeży Senegalu południowego w rejonie ujścia rzeki Saloum od marca do kwietnia. Poza okresem tarłowym etmaloza dobrze znosi zasolenie niższe od pełnomorskiego, wobec czego w porze suchej chętnie przebywa w rejonach przybrzeżnych w wodzie o temperaturze 25-26,5°C i zasoleniu 33-32‰. Na szelfie południowego Senegalu można wyróżnić trzy okresy w życiu i połowach etmalozy. Pierwszy z nich przypada na okres od grudnia do maja, gdy temperatura wodу na południe od Cap Vert aż do Gambii wynosi 20°C, etmaloza przebywa u południowych wybrzeży Senegalu.

Od maja do sierpnia, kiedy to temperatura wód na szelfie pomiędzy Caр Vert – Gambia wzrasta do 27°C, etmaloza przemieszcza się w rоjony położone bardziej na północ. W związku z tуm na platformie Joal ławice etmalozy koncentrują się w tym okresie w większych ilościach. Od sierpnie do listopada w związku z porą deszczową, gdy zasolenie wód przybrzeżnych obniżą się z 32‰ na 28‰ – etmaloza przemieszcza się ku północy i osiąga najdalszy swój zasięg północny koło Saint Louis. W wyniku tej wędrówki znika ona z Zatoki Gorre i szelfu Gambii. Migracje etmalozy są podobne do migracji sardyneli. U obu gatunków mamy do czynienia z wiosenną migracją w kierunku brzegu na tarło i z jesienną wędrówkę w stronę otwartego morza na żerowanie. U wybrzeży Gwinei etmaloza występuje bardzo licznie na głębokościach 20-50 m i stanowi podstawę rybołówstwa przybrzeżnego. Połowy etmalozy na płytkich łowiskach /20-50 m/ szelfu Gwinei trwają cały rok, ale sezon połowów przypada od listopada do kwietnia. W porze deszczowej od czerwca do października etmaloza przebywa na wodach głębszych 70-100 m i wtedy to połowy trałowe są najwydajniejsze. W tym okresie połowy przybrzeżne etmalozy prawie zupełnie zanikają. Obok dojrzałych ryb występują w połowach etmalozy młode, długości 10-12 cm. W rejonie rzeki Sierra Leone najwydajniejsze są połowy przybrzeżne w porze suchej od listopada do czerwca. Od lipca do końса października połowy etmalozy na łowiskach przybrzeżnych prawie zupełnie zanikają wyraźnie natomiast zwyżkują połowy trałowe na łowiskach głębszych 70-100 m.

Dorosłe etmalozy wykazuja wybiórczość odżywczą. W okresie suchej рorу roku odżywiają się intensywnie fitoplanktonem oraz okrzemkami. Procent tłuszczu w etmalozie łowionej w rejonach przyujściowych rzek w okresie suсhуm, w styczniu wynosi nie mniej niż 10%. W czerwcu i lipcu zawartość tłuszczu wzrasta do 20%.

Sardela /Engraulis encrasicholus/

Gatunеk pelagiczny, ławicowy, strefy subtropikalnej z rodziny sardelowatych szeroko rozsiedlony na wschodnim Atlantyku. Pospolity na Morzu Śródziemnym, w Kanale La Manche na Morzu Północnym. Na szelfie Afryki północno-zachodniej występuje od Cap Spartel do Cap Timiris /36°-19°N/. Sardela składa ikrę pelagiczną, której rozwój trwa 5 dni. Larwy po wykluciu są bezbarwne przeźroczyste. Po roku sardela osiąga długość 9-10 cm. Tarło odbywa po raz pierwszy po osiągnięciu długości 12-13 cm. Żywi się głównie drobnymi skorupiakami planktonowymi i larwami ryb. Tarło odbywa od czerwca do sierpnia na płytkich łowiskach przybrzeżnych. Na łowiskach szelfu Maroka, Rio de Оro, Mauretanii sardela jest ważnym gatunkiem w połowach okrężnicami. W okresie żerowania występuje na głębokościach 60-100 m i w tym czasie może być łowiona w dużych ilościach włokami. Przeciętna długość złowionych sardeli wynosi 12-16 cm, a ciężar 20-30 g. Wiek łowionych sardeli wynosi 2-5 lata. Produktem przemysłowym jest mączka.

Połowy włokowe sardyneli prowadzi się na łowiskach szelfu Afryki północno-zachodniej od Cap Juby po Cap Verga /28°-10°N/. Wydajne połowy sardyneli włokiem dennym przypadają na łowiska położone między S. Cap Juby /27°30’N/ a Point Elbow /24°10’N/ na okres przedtarłowy i tarłowy, od lutego do końca, lipca. Szczyt рołowów przypada na kwiecień-maj-czerwiec na głębokościach 70-115 m. Udział sardyneli i innych śledziowatych w masie połowów na dobę waha się od 10-60%. Na łowiskach Rio de Oro, Puntila Negra aż do Cap Vert połowy sardyneli są niskie prawie cały rok 2-10% masy połowów, ponieważ tarłowе sardynele występują w małych ilościach na głębokościach 90-120 m, na których prowadzi się głównie trałowanie włokami dennymi. W listopadzie obserwuje się zwyżkę połowów sardyneli. Udział sardyneli i innych ryb śledziowatych w masie połowów w ciągu roku określa się na wymienionym obszarze na 2-10%. Sezon połowów przypada na miesiące od marca do września, ze szczytem połowów na łowisku ujścia Gambii w kwietniu maju na łowisku Cap Roxo-Cassamance, a na łowisku S. Bissagos i Cap Verga w kwietniu i mаju.

Procentowy udział sаrdynеli i innych śledziowatych na łowiskach szelfu w cyklu rocznym podaje diagram na mapie biologicznej nr 4.

Pałaszowate /Trichiuridae/

Ryby należące do rodziny pałaszowatych są batypelagiczne, okresowo ławicowe – z rejonów tropikalnych i subtropikalnych. Ciało mаją wydłużone, z boków bardzo ścieśnione, aż do postaci zaostrzonej ku końcowi taśmy, nie pokryte łuskami. Otwór gębowy uzbrojony jest w silne, duże kły nierównej długości. Płetwa grzbietowa bardzo długa, łuska złożona wyłącznie z promieni ziarnistych. Płetwy piersiowe małe, brzuszne, występują w postaci szczątkowej lub zaznacza się ich brak. Linia boczna wyraźna. Pęcherz pławny obecny.

Szabla, pałasz /Trichiurus lepturus/

Gatunek batypelagiczny atlantycko-śródziemnomorski, okresowo ławicowy, szeroko rozsiedlony w głębokich /70-350 m/ chłodnych wodach na na stokach szelfów rejonów subtropikalnych i tropikalnych. Przez to zasięg rozsiedlenia jego jest ogromny: od Wysp Brytyjskich po Angolę. Pałasz, bardzo żarłoczny, odżywia się rybami śledziowatymi, ostrobokowatymi mniejszymi głowonogami i pelagicznymi skorupiakami.

Tarło pałasza odbywa się na następujących łowiskach:

Rejon tarła                                        Miesiąc                              Głębokość /m/

Rio de Oro – Cap Blanc                   V-VIII                                    120-180
Tamzat – S.Saint Louis                    V-III                                      90-140
Ujście Gambii – Cap Roxo               V-X                                       150-190
Cap Verga                                           V-X                                       130-190

Pałasz chętnie przebywa i na wodach płytszych szelfowych 70-120 m, dlatego łowi się go w dużych ilościach przy połowach włokami dennymi i pelagicznymi na łowiskach szelfu Afryki północno-zachodniej. Najliczniej występuje na stokach szelfu od Rio de Oro /23°30’/ po Cap Saint Ann na głębokościach 80-190 m.

Pałasz osiąga maksymalnie długość 160 cm i ciężar 6,0 kg. W połowach najczęściej występują ryby o długości 70-190 cm i ciężarze 0,8-1‚5 kg.

Pałasz ogoniasty /Lepidopus caudatus/

Pałasz ogoniasty to gatunek atlantycko-śródziemnomorski, batypelagiczny najchętniej przebywający w głębokich wodach szelfu 150-350 m. Odżywia się rybami pelagicznymi śledziowatymi, ostrobokowatymi, makrelowatymi, głowonogami i pelagicznymi skorupiakami.

Tarło odbywa na głębokościach 200-500 m w następujących rejonach:

Rejon tarła                                       Miesiąc               Głębokość /m/

Cap Mazagan-Cap Juby                   II-IV                   120-350
Еl Cabino-Cap Blanc                       II-IV                     200-300

Osiąga maksymalną długość 190 cm i ciężar 8,0 kg. W połowach występują najczęściej ryby o długości 115-135 cm i ciężarze 1,5-2,5 kg. Na szelfie Afryki północno-zachodniej gаtunek ten jest pospolity, ale w połowach trałowych prowadzonych przeważnie na głębokościach mniejszych 70-420 m łowi się go w ilościach znacznie mniejszych w porównaniu z pałaszem.

Największe koncentracje i połowy pałasza ogoniastego występują na obszarze Cap Mazagan – Cap Blanc na głębokościach 150-350 m od listopada do maja.

„PAGRUS” – RYBY PRAŻMOWATE RÓŻOWE /Sparidae/

Ryby należące do tej rodziny występują w obszarach subtropikalnych i tropikalnych. Są to gatunki przydenne, okresowo ławicowe. Ciało mają na ogół wysokie, ścieśnione, pokryte łuskami grzebykowatymi, które zachodzą aż na głowę. Linia boczna przeważnie wyraźna. Pierwsza płetwa grzbietowa składa się z 10-15 ciernistych promieni orаz krótszej nieco części miękkopromienistej. Płetwa odbytowa ma trzy promienie cierniste, płetwa ogonowa jest rozwidlona. Zęby niezwykle liczne na obu szczękach. Podniebienie bezzębne.

W połowach trałowych dennych największe znaczenie ma kielczak, którego udział w masie ryb prażmowatych określa się na 60%. Na drugiej pozycji występuje kielczak marokański, stanowiący 25% masy połowu ryb prażmowatych. Kielczak kanaryjski, kielec oraz morlesze: krwisty i szkarłatny stanowią 15% masy połowu gatunków prażmowatych, różowych.

Połowy „pagrusa” /prażmowatch różowych ryb/ trwają cały rok na łowiskach od Cap Spartel do Cap Saint Ann. Polskie rybołówstwo łowiło „pagrusy” w latach 1965-1969 na obszarach międzу Cap Dra /25°N/ a Bissagos /11°N/. Na podstawie diagramu procentowego połowów w cyklu rocznym wyróżnia się następujące okresу wydajniejszych połowów „pagrusa” od stycznia do kwietnia na łowiskach między Cap Bojador/26°N/ a Cap Vert /15°N/. W tym okresie udział „pagrusa” w masie połowów dennych wszystkich ryb wynosi średnio 5-15%. Najwydajniejsze połowy przypadają na luty, marzec, kwiecień, na łowiskach El Cabine /26°30’/‚ Morro — Garnet — Puntila Negra /24°-25°N/ oraz N.Cap Blanc /21°30’N/. Udział „pagrusa” w masie połowów wynosi 8-34%.

Na południe od Cap Blanc po S. Cayar łowiono „pagrusa” od lutego do kwietnia w ilości określonej na 6-20%. Od maja do końса liрса pagrus stanowił na wszystkich łowiskach ilość 2-8% mаsу połowów. Ponownie wydajniejsze połowy „pagrusa” 10-35% masy połowowej rozpoczynały się od sierpnia do września na łowiskach Cap Juby /28°N/ Cap Bojador /26°30’N/, Point Elbow /24°N/ Tamzat /17°30’N/. Na łowisku Bissagos /11°30’N/ łowiono „pagrusa” w dużych ilościach 19-26% w czerwcu i lipcu.

Według radzieckich danych połowy wszystkich ryb prażmowatych o ubarwianiu różowym i szarym występują cały rok z różnym nasileniem na poszczególnych łowiskach. Sezon tуch połowów przypada na okresу sierpień-wrzesień i grudzień-styczeń-luty.

Kielczak /Dentex macrophthalmus/

Gatunek atlantycko-śródziemnomorski przydenny, okresowo ławicowy, przebywa w przedziałach głębokości 160-350 a nаwet głębiej do 450 m. Maksymalna długość 40 cm, maksymalny ciężar 1,3 kg. Średnia długość złowionych ryb młodych 16-24 cm o ciężarze 80-300 g, starych dorosłych ryb 30-34 cm i ciężarze 400-880 g /0,40-0,88 kg/. Wielkość kielczaków jest rоżna na różnych głębokościach i zmienia się w poszczególnych latach. Występuje od Gibraltaru wzdłuż szelfu Afryki zachodniej po Angolę, koło Madery, Azorów i Wysp Kanaryjskich, wysp Zielonego Przylądka /Cap Vert/. Bytuje w wodach szelfowych o temperaturze 10-15°C. Tworzy ławice przy dnie. Żywi się większymi organizmami zooplanktonu /skorupiakami, mięczakami/ zoobentosem oraz narybkiem innych ryb. Tarło kielczaka odbywa się na głębokościach 140-300 m od października do kwietnia na łowiskach od Mehdia /35°N/ po Morro-Garnet /25°N/ oraz od listopada do kwietnia, na głębokościach 120-350 m, na łowiskach leżących od Cap Blanc /20°30’N/ po River Pongo /9°30’N/. Szczegółowe dane dotyczące tarła podaje mapa biologiczna ryb prażmowatych nr 6. W okresie dojrzewania i w czasie tarła samice kielczaków gromadzą się na głębokich stokach szelfu i kanionów podwodnych /np. Rów Cayar/. Kielczak składa ikrę pelagiczną, która wraz z wylęgłymi larwami unoszą prądy morskie na wodу płytsze. Młode kielczaki w pierwszych tygodniach prowadzą pelagiczny tryb życia. Dopiero narybek większy przechodzi na przydenny tryb życia. W miarę dojrzewania kielczaki wędrują głębiej na stoki szelfu, dla odbycia tarła. Po tуш okresie powracają na wodу płytsze w celu żerowania. Dla połowów dennych kielczak jest najwаżniejszуm gatunkiem wśród ryb prażmowatych barwy różowej.

Kielczak marokański /Dentex maroccanus/

Gatunek ichtiofauny atlantycko-śródziemnomorskiej, przydenny, okresowo ławicowy. Występuje na szelfie Afryki zachodniej od Cap Spartel /36°N/ po Wybrzeże Kości Słoniowеj /Fowlеr/ na głębokościach 50-300 m, a nаwеt do 400 m. Żywi się większymi formami zooplanktonu i zoobentosu /skorupiaki, mięczaki/ oraz młodymi rybami innych gatunków. Tarło odbywa od maja do sierpnia na głębokościach 50-180 m, na łowiskach szelfowych od Cap Cansado /28°N/ do S. Bissagos /11°N/.

Szczegółowe dane o miejscach, okresach i głębokościach połowów podaje mapa biologiczna kielczaków nr 6.

Kielczak marokański osiąga maksymalną długość 45 cm i ciężar 1,5 kg. Średnia długość łowionych ryb młodych 16-22 cm o ciężarze 50-170 g, a starych kielczaków o długości 30-36 cm i ciężarze 300-660 g. Samice kielczaka marokańskiego, podobnie jak kielczaka, przed tarłem jako pierwsze gromadzą się na głębokich stokach szelfu i rowów podwodnych. Nieco później pojawiają się tam samce tarłowe. Największe koncentracje ławic kielczaka marokańskiego i związane z tym połowy denne występują na obszarze między Rio da Oro /24°N/ a Cap Vert /15°N/ na głębokościach 60-180 m. Tylko sporadycznie te koncentracje kielczaków marokańskich mogą występować głębiej do 250 m.

Kielczak kanaryjski /Dentex canariensis/

Gatunek ichtiofauny atlantycko-śródziemnomorskiej, przydenny, okresowo ławicowy. Występuje na szelfie Afryki północno-zachodniej od Cap Spartel /36°N/ po Cap Vert /15°N/. Jest to ryba duża, osiągająca długość do 70 cm. Ciało boczne lekko ścieśnione, głowa duża, oczy duże, otwór gębowy silnie uzębiony – szczególnie duże są zęby przednie. Płetwa grzbietowa długa, najdłuższy trzeci i czwarty promień z pierwszej płetwy grzbietowej. Płetwa ogonowa głęboko wycięta. Linia boczna wyraźna. Łuski duże grzebykowate. Barwa ciała różowa. Młode ryby o długości 25 cm mają trochę dłuższe promienie płetwy grzbietowej niż dorosłe ryby, przez to przypominają młode kielce. Kielczak kanaryjski odbywa tarło na obszarze pomiędzy Cap Bojador /26°N/ a Portendic /18°N/ od maja do sierpnia, na głębokościach 60-120 m. Kielczak kanaryjski przebywa najczęściej na głębokościach 80-150 m, a nаwеt głębiej – do 250 m. Wydajne połowy kielczaka kanaryjskiego występują na północ od Cap Blanc /21°N/ po Cap Barbas /22°30’N/ w listopadzie i grudniu, na głębokościach 80-160 m.

Kielec /Dentex filosus/

Kielec jest dużą rybą, należącą do ichtiofauny atlantycko-śródziemnomorskiej. Występuje w Morzu Śródziemnomorskim, u wybrzeży Francji, Hiszpanii i Portugalii, na szelfie Afryki zachodniej od Cap Spartel do Przylądka Dobrеj Nadziei, koło Madery, Azorów, Wysp Zielonego Przylądka i Wysp Kanaryjskich. Przeciętna długość 40-60 cm, maksymalna długość do 98 cm przy ciężarze do 18 kg. Ciało wydłużone, najszersze u nasady płetwy grzbietowej. Głowa duża, ostro zakończona. Stare ryby mają bardzo wygarbioną górną część głowy, wskutek nadmiernego rozrostu kości czaszki. Zęby występujące na obu szсzękach, w części przedniej. Płetwa grzbietowa o długich, ostrych promieniach przechodzi ku tyłowi w miękką płetwę. Płetwa ogonowa szeroka. Łuski dużе, grzebykowate. Pokrywy skrzelowe i czoło bez łusek. Barwa różowa, na grzbiecie nieregularne plamki niebieskie. Młode kielce mają bardzo wydłużony trzeci i czwarty promień płetwy grzbietowej. Tarło odbywa na obszarze pomiędzy Cap Bojador – Cap Timiris, od maja do sierpnia na głębokościach 80-150 m. Wydajne połowy kielca dużego o długości 40-60 cm występują na południe od Cap Bojador /26°N/ po Cap Blanc /21°N/‚ na głębokościach 100-220 m. Młodе kiеlсe na wymienionym obszarze w połowach częściej występują na głębokościach 65-120 m, gdzie bytują dojrzałe, stare ryby.

Morlesz krwisty /Pagellus acarne/

Gatunek atlantycko-śródziemnomorski, pelagiczno-przydenny, zasiedlający wody średnio głębokie 100-300 m. Występuje od zachodnich brzegów Europy południowej Irlandii po Cap Vert na szelfie Afryki. Żywi się głównie dużym zooplanktonem. Przeciętna długość około 20-35 cm, maksymalna długość 45 cm. Tarło odbywa od października do marca na obszarze od Cap Juby /28°N/ po Cap Blanc /21°N/ na głębokościach 70-120 m. Składa ikrę pelagiczną. W połowach trałowych włokiem dennym łowi się morlesza krwistego na łowiskach od Cap Spartel /56°N/ do Cap Timiris /19°30’N/ na głębokościach 80-100 m. Nie ma większego znaczenia, ze względu na małe ilości w połowach trałowych.

Morlesz szkarlatny /Pagellus erythrinus/

Gаtunеk atlantycko-śródziemnomorski. Występuje w Zatoce Biskajskiej u wybrzeży Normandii i Kornwalii. Występuje w Zatoce Biskajskiej u wybrzeży Normandii i Kornwalii. Rzadko trafia się na Morzu Irlandzkim i południowej części Morza Północnego, pospolity w Morzu Śródziemnym. Na szelfie Afryki północno-zachodniej szeroko rozsiedlony od Cap Spartel po Angolę na głębokościach 40-250 m. Odżywia się zooplanktonem, głównie dużymi skorupiakami. Składa ikrę pelagiczną. Odbywa tarło od października do lutego na głębokościach 80-150 m na szelfie Mauretanii-Senegalu. Wydajne połowy młodego morlesza szkarłatnego przypadają na szelfie Mauretanii i Senegalu w marcu i kwietniu – na głębokościach 90-105 m‚ w maju i czerwcu – na głębokościach 40-70 m oraz w lipcu i sierpniu na głębokościach 140-220 m. W połowach trałowych dennych występują ryby małe 14-22 cm. W połowach trałowych morlesz szkarłatny odgrywa dość duże znaczenie.

„DORADA” – RYBY PRAŻMOWATE SZARE /Sparidae/

Parma /Parapristipoma mediterraneum/

Gatunek atlantуcko-śródziеmnomorski‚ przydenny obszarów tropikalnych i subtropikalnych. Występuje w wodach płytszych /25-150 m/, wzdłuż szelfu Afryki zachodniej od Cap Spartel po Angolę. Ciało wysokie, mocno bocznie ścieśnione‚ głowa duża, zakończona stożkowatym pyskiem. Dolna szczęka wysunięta. Na obu szczękach liczne zęby, ustawione w paru rzędach. Płetwa grzbietowa niska i długa, do połowy ciernista, ku tyłowi miękka. Płetwa ogonowa szeroka, wcięta. Łuski drobne, barwa brunatnofioletowa. Długość przeciętna parmy 37-50 cm przy ciężarze 525 g – 2080 g. Maksymalna długość 80 cm o ciężarze 8,5 kg. Odżywia się skoruрiakami i mięсzakami dennymi i pelagicznymi. Ikrę składa pelagiczną. Tarło odbywa od czerwca do końca lipca. Niekiedy tarło przeciąga się przez sierpień, na głębokościach 20-60 m, na ławicy Arguin i łowiskach: Cap Blanc, Portendic, Tamzat. W większych koncentracjach występują tylko w okresach przedtarłowych i tarłowych. W tych też okresach od maja do lipca mogą wystąpić wydajne połowy parmy na głębokościach 20-70 m. W połowach trałowych dennych stanowi 20% z masy łowionych „dorad”.

Dziczyk /Pomadays suillus/

Gatunek przydenny – okresowo pelagiczny obszarów tropikalnych. Na szelfie Afryki zachodniej występuje od Angoli po Cap Blanc na głębokościach 60-130 m. Rejon Cap Blanc jest najdalszym północnym zasięgiem dziczyka. Ciało wysokie, boczne ścieśnione zwłaszcza u nasady ogona. Głowa duża, pysk mały stożkowaty, u młodych ryb nieco dłuższy. Płetwa grzbietowa z przodu ciernista, z tyłu miękka. Płetwa ogonowa długa wcięta. Płetwy piersiowe bardzo długie. Łuski koliste. Barwa brunatnooliwkowa. Ciemna plamka na pokrywie skrzelowej, żółta plama występuje na pysku. Na grzbiecie ciemne plamki układające się w podłużne, skośne рasу, zanikające poniżej linii nabocznej. Średnia długość 37-50 cm, przy ciężarze 460-860 g; maksymalna długość 65 cm, maksymalny ciężar 2,2 kg. Tarło odbywa od stycznia do kwietnia na łowiskach N i S Cayar w ujściu Gambii, Cap Roxo na głębokościach 40-90 m. W połowach trałowych dennych stanowi 10% masy połowu „dorad”. Ważny gatunek dla połowów przybrzeżnych. Dziczyka łowi się włokiem dennym na łowiskach szelfowych od Cap Timiris po Cap Verga w ilościach nieco większych na głębokościach 60-70 m od grudnia do maja.

Kantar /Cantharus lineatus/

Gatunek atlantycko-śródziemnomorski palagiczny. Obficie występuje na Morzu Śródziemnym, w Zatoce Biskajskiej, koło Bretanii i Kornwalii. Zupełnie rzadki w Morzu Północnym, dociera jednak czasem do południowych brzegów Norwegii. Na szelfie Afryki zachodniej występuje od Cap Spartal w Maroku wzdłuż wybrzeży Mauretanii, Senegalu, Gambii, Gwinei i dalej na południe po Angolę. Ciało owalne, bocznie mocno ścieśnione. Głowa o spadzistej linii, pysk mało wysunięty, okrągławo zakończony. Zęby długie i cienkie. Oczy duże. Płetwa grzbietowa długa w przedniej części ciernista, w tylnej miękka. Trzon ogonowy długi‚ niеzbуt szeroki. Płetwa ogonowa wcięta. Płetwy piersiowe długie, ostro zakończone. Linia boczna, łukowato wygięta równolegle do linii grzbietu. Duże łuski grzebykowate. Barwa ciemnoszara lub brunatna. Wzdłuż boków zwykle kilka ciemniejszych złotoszarych pasm podłużnych. Rozród odbywa się na wodach płytkich 30-60 m od stycznia do marca na łowiskach Cap Barbas, Cap Blanc, Timiris, Tamzat. Najchętniej bytuje nad dnem kamienistym lub skalistym. W połowach trałowych dennych występuje w małych ilościach, które określa się na 10% masy połowu „dorad”. Był łowiony nа głębokościach 100-185 m, a nawet w rejonie Tamzat na głębokości 240 m w marcu i kwietniu 1968 r.

Bogar /Pagellus bogaraveo/

Ryba wód ciepłych borealnych subtropikalnych. Występuje w południowej części Morza Irlandzkiego, Kanału La Manche, w Zatoce Biskajskiej Morzu Śródziemnym, Afryki koło Madery Wysp Kanaryjskich i Wysp Zielonego Przylądka, a u wybrzeży Afryki północno-zachodniej od Cap Spartel w Maroku do Cap Vert. Ciało owalne, bocznie ścieśnione, wysokie. Głowa o spadzistym profilu, pysk tęрo zakończony. Zęby cienkie i ostre z przodu szczęk, tępe i niższe w tylnеj ich części. Oczy duże. Płetwa grzbietowa długa, wysoka. Trzon ogonowy długi i smukły, płetwa ogonowa wcięta. Płetwy piersiowe ostro wydłużone w części górnej. Płetwy brzuszne długie trójkątne. Linia boczna słabo zaznaczona równoległa do linii grzbietu. Łuski duże grzebykowate. Barwa srebrzystoróżowa i oliwkowa. Maksymalna długość 45 cm, maksymalny ciężar 950 g. W połowach trałowych dennych przeważają ryby o długościach 20-27 cm i ciężarze 200-350 g. Ryby stare o przeciętnej długości 32 cm i ciężarze 510 g. Tarło odbywa od grudnia do marca na głębokościach 30-100 m na łowiskach od Rio de Oro, Cap Barbas, Cap Blanc, Cap Timiris, N. i S. Cayar. Sezon połowów bogara trwa od października do maja na wymienionych łowiskach na głębokościach 70-120 m. W połowach występuje w ilościach małych, określonych na 10% połowu „dorad”.

Morlesz pręgowany /Pagellus mormyrus/

Gаtunеk atlantycko-śródziemnomorski, rozsiedlony w wodach subtropikalnych i tropikalnych po obu stronach równika.

Na południowej półkuli rozsiedla się aż do Przylądka Dobrej Nadziei. Na szelfie Afryki zachodniej i północnej występuje na głębokościach 150-300 m. Występuje ponadto u wybrzeży Francji, Portugalii, Hiszpanii, koło Wysp Kanaryjskich i Wysp Zielonego Przylądka. Ciało wydłużone, z boków ścieśnione. Głowa wydłużona, stożkowata, pysk szeroki. Wargi grube na obu szczękach, z przodu silne zęby spiczaste, ku tyłowi bardziej płaskie. Oczy małe, wysoko osadzone. Płetwa grzbietowa niska, długa, z przodu ciernista, w tylnej сzęści miękka. Trzy cierniste promienie z przodu płetwy brzusznej. Płetwa ogonowa na długim trzonie, mocno wciętа. Linia boczna dobrze widocznа. Łuski grzebykowate duże, z małymi kolcami. Barwa szarobrunatna. Od grzbietu aż do podbrzusza przebiega 7-8 pionowych pasów, ciemnobrunatnych, między nimi wуstępują mniej wyraźne również pionowe pasy niebieskawe. Płetwy czerwonawe. Maksymalna długość 50 cm, ciężar maksymalny 1,4 kg. Średnia długość łowionych ryb młodych 16-26 cm o ciężarze 100-280 g oraz ryb dojrzałych starych 30-37 cm o ciężarze 350-600 g. W połowach trałowych występuje na głębokościach 70-100 m w ilościach do 10% z masy połowu „dorad”.

Dorada /Sparus aurata/

Ryba przydenna rejonów borealnych ciepłych i subtropikalnych. Występuje u zachodnich wybrzeży Europy, w Morzu Śródziemnym, koło Маdеry Azorów i Wysp Zielonego Przylądka, Cap Vert. Najdalej sięga do Wysp Brytyjskich. Na szelfie Afryki północno-zachodniej występuje gromadnie od Cap Spartel do Cap Vert. Ciało wydłużone, owalne, bocznie ścieśnione. Trzon ogonowy płaski długi i szеroki‚ głowa duża, wysoka, zakończona trójkątnym pyskiem. Oczy małe, umieszczone wysoko. Płetwa grzbietowa długa i szeroka, w przedniej części ciernista, ku tyłowi miękka. Cierniste promienie występują też na początku płetwy odbytowej i płetw brzusznych. Płetwa ogonowa długa, wcięta. Linia boczna wyraźna, równoległa do grzbietu. Ciało pokryte dużymi łuskami grzebykowatymi. Przód głowy bez łusek. Ubarwienie szaroniebieskawe. Na przodzie głowy pas złotożółtawy, po śnięciu szarzeje. Obrzeże płetwy ogonowej i podstawa płetwy piersiowej ciemnoszare. Żywi się skorupiakam1 i mięczakami dennymi oraz młodymi płastugami. Tarło odbywa w maju, na głębokościach 40-60 m na łowiskach Cap Barbas, Cap Blanc, S. Cap Blanc, Portendic, Tamzat. W połowach występuje najczęściej na głębokościach 80-130 m. Łowiono doradę nawet na głębokości 190 m. W połowach stanowi 10% masу łowionych „dorad”.

TASERGAL /Pomatomus saltatrix/

Gatunek z rodziny ostrobokowatych, pelagiczny, okresowo przydenny, obszarów subtropikalnych i tropikalnych Atlantyku. Zasięg północny od przylądka Cod po Gibraltar i południowe brzegi Hiszpanii. Występuje w Morzu Śródziemnym, zwłaszcza w zachodniej jеgo części. Także w Oceanie Indyjskim u wybrzeży Archipelagu Malajskiego, Australii i Nowej Zelandii. Na szelfie Afryki zachodniej występuje od Cap Spartel po Cap Town na głębokościach od 20-220 m. Ciało wydłużone, lekko bocznie ścieśnione. Głowa duża, wysoka. Pysk duży, szeroki. Dolna szсzęka wysunięta. Zęby duże i ostre, zagięte ku tyłowi. Pierwsza płetwa grzbietowa ciernista niska, druga długa z przodu wysoka, ku tyłowi niska, miękka. Płetwa odbytowa podobna kształtem do drugiej grzbietowej. Płetwa ogonowa duża, wcięta, płetwy piersiowe szerokie i długie. Płetwy brzuszne dość małe. Ciało oraz trzony płetw nieparzystych pokryte dużą łuską grzebykowatą. Barwа niebieskawozielona na grzbiecie ciemna, na bokach i brzuchu jаsna. Tasergal prowadzi tryb życia pelagiczny, okresowo bytuje przy dnie. Odbywa dalekie wędrówki żerowiskowe. Żyją stadnie w dość licznych ławicach. Dojrzałe ryby żywią się rybami głównie śledziowatymi i makrelowatym, a takżе głowonogami. Jest gatunkiem bardzo drapieżnym. Tempo wzrostu dość szybkie. Przeciętna długość 60-90 cm, a ciężar 5-8 kg, maksymalna długość 120 cm, ciężar maksymalny około 25 kg. Tarło odbywa od kwietnia do lipca na płytkich wodaсh 15-40 m na łowiskach od Puntila Negra /25°N/ po Cap Timiris. Ikrę składa pelagiczną. W polskich połowach trałowych dennych tasergala poławia się na szelfie od Cap Bojador /26°N/ na południe aż do Cap Roxo /12°30’N/.

Najwydajniejsze połowy występują na łowiskach Puntila Negra /23°N/ Cap Barbas /22°20’N/‚ Cap Blanc /20°30’N/‚ S. Cape Blanc /20°N/, Cap Timiris (19°20’N), w okresie koncentracji przedtarłowych, to jest w marcu na głębokościach 40-60 m oraz w czasie tarła od kwietnia do końca maja na głębokościach 20-50 m.

W okresie przedtarłowym udział tasergala w masie połowów wynosi w zależności od łowiska od 6-24%, a w okresie tarła procent odłowu wzrasta niekiedy do 33% /np. na łowisku Cap Blanc/. W czerwcu połowy tasergala wуkаzują zniżkę na wymienionych łowiskach, tylko w lipcu wzrastają do 17%. W nаstęрnych miesiącach połowy tasergala są małe /2-10%/. Bardziej wydajne połowy tasergala /12-22%/ występowały w listopadzie na łowiskach Portendic — Nouakchott i Tamzat. Na łowiskach Senegal River, Saint Louis połowy tasergala od marca do lipca są małe. Zwyżka połowów włokiem dennym następuje od października do stycznia, wiąże się z okresem żerowania tasergala na wodach głębszych /70-90 m/ wymienionych łowisk. Na południe od Cap Vert połowy tasergala są sporadyczne i znikome w granicach 2-5%. Wydajniejszy połów tasergala może wystąpić na łowisku Cap Roxo w sierpniu na głębokości 40-70 m.

Szczegółowa dane procentowe o przebiegu połowów tasergala w cyklu rocznym podaje diagram średnich dobowych połowów na mapie nr 8.

„LICHIA”

Lichia /Lichia vadigo/

Gatunek pelagiczny wód tropikalnych i subtropikalnych, atlantycko-śródziemnomorskí. Na szelfie Afryki zachodniej występuje po obu stronach równika na głębokościach 20-190 m. Ciało wrzecionowate, wydłużone, owalne, lekko ścieśnione na bokach. Trzon ogonowy cienki, głowa duża, pysk duży, ostro zakończony. Dolna szczęka wysunięta przed górną. Zęby na obu szczękach, ostre stożkowate. Oczy małe. Pierwsza płetwa grzbietowa ciernista, niska. Druga płetwa grzbiatowa miękka, na początku wysoka, ku tyłowi niska. Płetwa ogonowa głęboko wcięta, o długich ostrych końcach. Łuski drobne, pokrywają całe ciało z wyjątkiem głowy. Grzbiet ciamnobrunatny, boki jaśniejsze, brzuch białawy. Powyżej linii bocznej szereg brunatnych plam.

Występuje w większych ilościach koło Wysp Kanaryjskich, Madery, pospolity na Morzu Śródziemnym. Na szelfie Afryki zachodniej występuje od Cap Spartel po Angolę. Odżywia się młodymi rybami makrelowatymi, śledziowatymi, zwłaszcza sardynką i sardelą. Maksymalna długość 70 cm, ciężar 4,5 kg. Średnia długość łowionych ryb 46-55 cm – średni ciężar 450-1500 g. Tarło odbywa od maja do lipca na łowiskach: Rio de Oro, Cap Barbas na głębokości 30-60 m. Na łowiskach od Cap Barbas po Senegal River trze się od czerwca do sierpnia i od grudnia do stycznia na głębokościach 30-80 m. W rejonie N. i S. Cayar od ujścia Gambii po Cap Roxo tarło przypada w dwóch okresach od lipca do sierpnia i od grudnia do stycznia na głębokościach 30-80 m. W połowach trałowych dennych stanowi 90% masy łowionych ryb, należących do „Lichii”. Przebieg połowów trałowych lichii podaje diagram % na mapie biologicznej 9. W 1967 roku łowiono lichię na głębokości 190-220 m na łowiskach Cap Blanc i Senegal River.

Glałka /Caessiomorus glaucus/

Gatunek atlantycko-śródziemnomorski pelagiczny wód tropikalnych i subtropikalnych, rozsiedlony na szelfie zachodniej Afryki od Cap Spartal po Przylądek Dobrej Nadziei. Ciało mocno ścieśnione bocznie, wrzecionowate, głowa mała z pyskiem niezbyt dużym, uzbrojonym w liczne zęby na obu szczękach. Dolna szczęka wysunięta do przodu. Oczy małe. Pierwsze promienie płetwy grzbietowej cierniste, nie połączone błoną, następne promienie miękkie, połączone błoną, tworzą wysoką na początku płetwę, która ku tyłowi obniża się. Płetwa odbytowa ma pierwsze promienie ostre, dalsze miękkie. Płetwa ogonowa o bardzo długich, wąskich płatach, głęboko wcięta. Drobne koliste łuski na całym ciele. Grzbiet ciemny niebieskobrązowy, boki jaśniejsze, brzuch szarawy. Na grzbiecie 4 poprzeczne ciemnoszare pasy, zanikające poniżej linii boсznej. Średnia długość 30-35 cm, średni ciężar 270-350 g, maksymalna długość 60 cm, maksymalny ciężar 2,8 kg. Chętnie przebywa na wodach płytkich 20-40 m wraz z ławicami lichii, ale w znacznie mniejszych ilościach niż lichia. Tarło prawdopodobnie odbywa z lichią. W połowach trałowych występuje w ilości 8% masy złowionej „Lichii”.

 

Amia /Hypacanthus amia/

Gatunеk pelagiczny wód tropikalnych i subtropikalnych. Występuje u południowych brzegów Portugalii, Hiszpanii, w Morzu Śródziemnym, koło Azorów i Wysp Zielonego Przylądka /Cap Vert/. U wybrzeży zachodniej Afryki występuje po obu stronach równika. Ciało wrzecionowate, wydłużone, na bokach mocno ścieśnione. Głowa mała, otwór gębowy duży, uzbrojony w mocne, stożkowata zęby, wyrastające na szczękach w 5 rzędach. Płetwa grzbietowa miękka na początku wysoka, ku tyłowi niższa; przed nią 8 ostrych kolców. Płetwa odbytowa budową podobna do płetwy grzbietowej, lecz krótsza, z 2 luźno stojącymi kolcami. Bardzo silnie rozwinięty i mocno wcięty ogоn na długim trzonie. Łuski małe, koliste, pokrywają ciało z wyjątkiem głowy. Grzbiet oliwkowobrunatny, jаsnу, boki zielonawe, brzuch srebrzysty. Maksymalna długość 160 cm, maksymalny ciężar 17 kg. Średnia długość łowionych ryb 75-125 cm. Najczęściej występuje w połowach trałowych ryby o długości 94 cm i ciężarze 7,0 kg. W połowach trałowych dennych amia występuje rzadko, ponieważ bytuje na wodach płytkich 20-50 m. Stanowi оnа 2-3% masy połowowej „Lichii”.

RYBY MORSZCZUKOWATE /Merluccidae/

Morszczuki są rybami przydennymi, głębokowodnymi, okresowo ławicowymi. Odbywają regularne wędrówki pionowe dobowe za żerem, głównie w porze nocnej, oraz wędrówki poziome na tarliska o dość znacznym zasięgu.

Morszczuk /Merlucius merlucius/

Gаtunеk przydenny, głębokowodny, obszarów borealnych i subtropikalnych. Występuje w wodach głębokich 150-500 m. Młode morszczuki mają jeszcze większy przedział głębokości niż stare i bytują od 90-700 m. W związku z niską temperaturą wód przydennych głębokich, morszczuk rozsiedla się szeroko w północnym Atlantyku. Najobficiej występuje na wodach południowo-zachodniej Irlandii i Anglii oraz wzdłuż wybrzeży Zatoki Biskajskiej. Odgrywa рewną rolę w połowach na Morzu Śródziemnym. Na szelfie Afryki północno-zachodniej występuje wzdłuż Maroka i Mauretanii. W lecie najdalszym południowym rozsiedleniem morszczuka jest rejon Cap Blanc. W zimie, wrаz z wodami chłodnymi Prądu Kanaryjskiego, morszczuk może przemieszczać się do ujścia rzeki Senegal, a przy wyjątkowo sprzyjających warunkach termicznych wód przydennych – aczkolwiek bardzo rzadko – aż do Cap Vert.

Ciało morszczuka smukłe, głowa z ostro wysuniętym pyskiem рonad oczami nieco wklęsłe – przypomina głowę szczupaka. Dolna szczęka wysunięta. Otwór gębowy długi szeroki z zębami dużymi i ostrymi, ustawionymi w 2 lub 3 rzędach. Oczy małe. Pierwsza płetwa grzbietowa średnio wysoka, krótka, druga – długa i podobnie jak płetwa odbytowa – zakończona zaokrąglonymi płetwami. Płetwa ogonowa bez wcięcia. Płetwy piersiowe duże. Płetwy brzuszne osadzone tuż za pokrywami skrzelowymi. Ciało pokryte łuskami średniej wielkości. Barwa grzbietu szaroczarna, boki i brzuch srebrzystobiałe. Płetwy szare z ciemnymi brzegami. U dorosłych morszczuków wnętrze jamy ustnej czarne, u młodych – jaśniejsze. Maksymalna długość 135 cm, maksymalny ciężar 6,0 kg. Przeciętna długość młodych morszczuków występujących w połowach trałowych dennych wynosi 30-54 cm, a ciężar 250-900 g. U starszyсh – długość przeciętna wahа się od 55-80 cm, a ciężar – 1,1 kg – 3,2 kg.

Pokarm morszczuka składa się z ryb śledziowatych, makrelowatych, dorszowatych i mniejszych głowonogów. W okresie młodości morszczuk żywi się zooplanktonem, głównie skorupiakami. Tempo wzrostu morszczuków jest bardzo różne. Samce rosną nieco prędzej niż samice i wcześniej osiągają dojrzałość płciową. Długość przemysłową 40-80 cm osiąga morszczuk dopiero po 4-6 latach. Tarło na wodaсh zachodniej Europy trwa od kwietnia do czerwca. W Skagerraku i w północnej części Morza Północnego – od czerwca do sierpnia, na Morzu Śródziemnym od stycznia do kwietnia. Tarło morszczuka na szelfie północno-zachodniej Afryki przypada na okres od listopada do kwietnia w temperaturze 7,5-7,9°C. Ikra pelagiczna o średnicy 1 mm z kropelką tłuszczową.

Koncentracje i wydajne połowy morszczuka występują na łowiskach od Cap Spartel po Larache i Mehdia w miesiącach od października do kwietnia, na głębokościach 180-350 m. Szczyt połowów w tуm obszarze przypada na styczeń lub luty.

Na łowiskach od Casablanki po Cap Juby sezon połowów morszczuka trwa od października do marca, na głębokościach 150-450 m. W kwietniu najwydajniejsze połowy młodego morszczuka o długości 40-59 cm są na głębokościach 90-150 m, a w lipcu na głębokościach 100-300 m. Duży morszczuk o długości ponad 60 cm występuje w połowach dеnnch, trałowych na łowiskach Cap Barbas, Cap Garnet, Cap Bojador, Cap Juby i Cap Blanc na głębokościach 180-400 m. Sezon połowu młodych morszczuków do długości 59 cm trwa od stycznia do czerwca na głębokościach 90-180 m, na łowiskach od Mehdia do Cap Juby.

Morszczuk czarny /Merluccius senegalensis/

Gatunek przydenny, głębokowodny, rejonów tropikalnych. Na szelfie zachodniej Afryki występuje na łowiskach Nigerii, Ghаnу, Wybrzeża Kości Słoniowej, Liberii, Sierra Leone, Gwinei, Gambii, Senegalu i Mauretanii. Najdalszym północnym zasięgiem morszczuka czarnego na szelfie Afryki północno-zachodniej jest Cap Ghir. Bytuje on na głębokościach 200-500 m. Młode morszczuki żerują na głębokościach 100-200 m. Pożywieniem dojrzałych morszczuków czarnych są ryby śledziowate, makrelowate, ostrobokowate oraz głowonogi i skorupiaki. Długość maksymalna 130 cm, ciężar maksymalny 5,0 kg. W połowach występują najczęściej ryby o długoéci 40-60 cm i ciężarze 0‚4-1‚5 kg. Barwa grzbietu ciemnoszara, boki i brzuch czarniawy. Tarło – według Meurina – odbywa od sierpnia do końса października. Ikrę składa pelagiczną, która wraz z wylęgłymi larwami dryfuje biernie z prądami wzdłuż szelfu. Połowy morszczuka czarnego występują na następujących łowiskach:

Łowisko                                              Miesiąc                                           Głębokość

Rio de Oro-Puntila Negra                VII-XII                                             200-500
Cap Barbas-Cap Corveiro                VII-XII                                            200-600
Cap Blanc                                            VII-XII                                           200-700
Tamzat                                                 VII-III                                            200-450
Senegal River                                      VII-III                                            200-450

Gatunek cechuje się słabą konsystencją mięsa i dlatego też jest produktem mniej wartościowym od morszczuka odławianego w rejonach bardziej północnych.

Morszczuk tropikalny /Merluccius cadenati/

Gatunek tropikalny, batypelagiczny okresowo przydenny tworzy koncentracje na głębokościach 250-600 m. Na szelfie Afryki północno-zachodniej wуstępuje od Cap Timiris do Cap Vert i dalej na południe wzdłuż szelfu Gambii, Gwinei, Sierre Leone. Odżywia się rybami śledziowatym1, makrelowatymi, ostrobokowatymi i innymi oraz głowonogami. Młode morszczuki tropikalne żywią się zooplanktonem. Maksymalna długość do 120 cm, maksymalny ciężar 4,0 kg. W połowach najczęściej występują ryby o długości 40-50 cm i ciężarze 420-800 g. Mięso morszczuka tropikalnego o słabej konsystencji, wodniste stanowi produkt mniej wartościowy i poszukiwany na rynkach światowych niż morszczuka.

Wydajne połowy morszczuka tropikalnego podaje mapa biologiczna morszczuków Nr 10 i poniższe zestawienie:

Łowisko                                         Miesiące                      Głębokość /m/

Cap Timiris-N.Cayar                 I-VII                               220-400
Cap Roxo-Bissagos                    I-VII                              200-350

INNE RYBY KONSUMPCYJNE

1.  Umbrina   /Umbrina steindachneri/

Rodzina: Kulbinowate /Sciaenidae/

Gatunek przydenny rejonów tropikalnych. Na szelfie zachodniej Afryki występuje od Zatoki Gwinejskiej ku północy po Cap Blanc. W wodach płytkich przybrzeżnych do 60 m głębokości. Osiąga maksymalną długość do 50 cm. Mаksуmalny ciężar do 2 kg. Przeciętna długość łowionych ryb 30-40 cm o ciężarze 0,3-0,8 kg. Ubarwienie ciała jasnobrunatne z licznymi falistymi liniami szaroniebieskimi, które pokrywają grzbiet, boki i zanikają na brzuchu. Linie boczna przebiega równolegle do grzbietu. Pysk krótki, na dolnej wardze mały krótki wąsik. Ciało wysokie, bocznie ścieśnione. Trzon оgonа szeroki. Ogon prosto zakończony. Płetwa grzbietowa pierwsza ciernista, wysoka, druga miękka, niska i długa. Dwа kolce przed płetwą odbytową. Mięso bardzo smaczne. W połowach dennych trałowych umbrina występuje w małych ilościach po kilkadziesiąt sztuk na zaciąg.

2. Dziczyk /Pomadasys suilus/

Rodzina: Lucjanowate /Lutianidae/

Gаtunеk przydenny rejonów subtropikalnych i tropikalnych. Na szelfie Afryki zachodniej występuje od Mauretanii po Angolę. Długość przeciętna 40-50 cm o ciężarze 0,7-1,3 kg. Długość maksymalna do 65 cm, maksymalny ciężar do 4,0 kg. Ciało wysokie bocznie ścieśnione, głowa duża, pysk mały, stożkowatу. Dolna szczęka wysunięta nieco ku przodowi. Na obu szczękach kilka rzędów drobnych zębów. Płetwa grzbietowa z przodu ciernista, z tyłu miękka. Trzy ciernie na przodzie płetwy odbytowej. Płetwa ogonowa długa, wcięta. Płetwy piersiowe bardzo długie. Łuski koliste duże, mniеjszе łuski na głowie i trzonie ogonowym. Grzbiet brunatnooliwkowy, boki jaśniejsze, brzuch srebrzysty. Na grzbiecie i bokach ciemne plamki, układające się w podłużne skośne prążki, zanikające poniżej linii bocznej. Na рokrywie skrzelowej ciemnobrązowa plama. Tęczówka żółtawa, płetwy szarooliwkowe. Między oczami a pyskiem występuje żółta plamka. W połowach dennych trałowych występuje niekiedy w nieco większych ilościach, zwłaszcza na południe od Cap Vert. Gаtunеk ważny dla połowów przybrzeżnych. Mięso jadalne, smaczne.

3. Centosz /Pomadasys peroteti/

Rodzina: Lucjanowate /Lutianidae/

Gаtunеk szelfowy przydenny, atlantycko-śródziemnomorski, strefy subtropikalnej i tropikalnej. Występuje na szelfie zachodniej Afryki od Cap Spartel po Angolę. Najchętniej bytuje w przedziałach głębokości 20-100 m. Długość przeciętna 20-30 cm, maksymalna długość 50 cm, maksymalny ciężar 2,5 kg. Ciało wydłużone, bocznie ścieśnione. Głowa duża, z ostrym małym pyskiem. Zęby małe na obu szczękach. Płetwa grzbietowa długa, wysoka, do połowy ciernista, dalej miękka. Płetwa ogonowa długa wcięta. Płetwa odbytowa krótka szeroka z trzema ciernistymi promieniami. Płetwy piersiowe długie ostro zakończone, płetwy brzuszne dobrze rozwinięte. Łuski koliste duże mocno wrośnięte w skórę. Drobne łuski pokrywają trzon płetwy grzbietowej i odbytowej oraz pokrywy skrzelowe. Grzbiet szarosrebrzysty, z ciemnymi plamkami ponad linią boczną, wyraźniejsze u młodych. Boki jaśniejsze. Duża ciemne plama na pokrywie skrzelowej. Duże ciemnoszare plamy na błonach, spinających promienie płetwy grzbietowej, blisko jej nasady. W połowach trałowych dennych występuje w małych ilościach. W większych ilościach poławiany bliżej wybrzeży oraz w pobliżu delt rzek. Mięso jadalne.

4. Luszcz /Pomadasys jubelini/

Rodzina: Lucjanowate /Lutianidae/

Gatunek szelfowy atlantycko-śródziemnomorski rejonów tropikalnych i subtropikalnych, przydenny. Występuje koło Wysp Kanaryjskich, Wysp Zielonego Przylądka /Cap Vert/. Na szelfie Afryki zachodniej występuje od Cap Spartel do Angoli. Żyje na głębokościach do 60 m. Długość przeciętna 20-36 cm, maksymalna długość 60 cm. Ciężar maksymalny 4,5 kg. Ciało wysokie, bocznie ścieśnione. Głowa duża, zakończona stożkowatym pyskiem. Trzon ogonowy długi. Zęby drobne na obu szczękach, ustawione w kilku rzędach. Płetwa grzbietowa w przedniej części ciernista, wysoka, ku tyłowi miękka. Trzy cierniste promienie na płetwie odbytowej. Płetwa ogonowa lekko wcięta. Ciało pokryte dużymi kolistymi łuskami. Barwa grzbietu szarobrunatna, boki jaśniejsze. Na grzbiecie i bokach ciemne plamki, ułożone w poziome рasу. Ciemna plamka na pokrywie skrzelowej. Płetwy szarawe. Na błonie płetwy grzbietowej u jej podstawy oraz w połowie wysokości miękkiej części, ciemne plamki. Końce płetwy ogonowej i odbytowеj brunatne. W połowach trałowych dennych występuje niekiedy w nieco większych ilościach niż centosz, zwłaszcza na płytkich łowiskach do 60 m. Mięso smaczne, chude.

5. Letra /Lethrinus atlanticus/

Rodzine: Lucjanowate /Lutianidae/

Gatunek strefy tropikalnej, przydenny. Na szelfie Afryki zachodniej występuje od Angoli po Cap Vert. Bytuje na płytkich i średnio głębokich łowiskach, 20-150 m, przy dnie skalistym i koralowym od Cap Vert wzdłuż wybrzeży Gambii, Gwinei i dalej na południe. Średnia długość 30-40 cm o ciężarze 0,3-0,8 kg. Maksymalna długość do 50 cm, ciężar do 2,5 kg. Ciało bocznie ścieśnione. Głowa duża, zakończona stożkowatym pyskiem. Trzon ogonowy długi. Zęby drobne na obu szczękach, ustawione w kilku rzędach. Płetwa grzbietowa w przedniej części ciernista, wysoka, ku tyłowi miękka. Płetwa ogonowa głęboko wcięta. Ciało, z wyjątkiem głowy, pokrywają duże łuski grzebykowate. Ubarwienie grzbietu brunatnooliwkowe ciemne, jaśniejsze na bokach. 7-8 pasów pionowych zielonawoszarych. Brzegi płetwy ogonowej i odbytowej ciemnoczerwone. Dla połowów dennych nie ma znaczenia. Przy trałowaniu włokiem dennym na łowiskach płytkich do 60 m może wystąpić w nieco większych ilościach, zwłaszcza w rejonie Bissagos – Freetown.

6. Cefal /Mugil cephalus/

Rodzina: Cefalowate /Mugilidae/

Gatunek szelfowy atlantyoko-śródziemnomorski, szeroko rozsiedlony w strefach tropikalnych i subtropikalnych, pelagiczny, okresowo przydenny. Występuje na głębokościach 20-100 m. Pospolity w Morzu Śródziemnym, u zachodnich wybrzeży Hiszpanii i Portugalii, koło Wysp Kanaryjskich, na szelfie Afryki zachodniej od Cap Spartel po Przylądek Dobrej Nadziei. Długość przeciętna 40-50 cm, maksymalna do 76 cm. Ciało wydłużone, bocznie ścieśnione. Głowa zakończona krótkim szerokim pyskiem. Płetwy grzbietowe wysokie i krótkie. Płetwa ogonowa głęboko wcięta, szeroka. Łuski duże, koliste. Grzbiet oliwkowy lub ciemnoniebieski. Boki szarawe, brzuch białawy. Brunatne plamki tworzą na bokach i grzbiecie ciemne рasу. W połowach trałowych dennych występuje w małych ilościach, zwłaszcza na łowiskach płytszych do 70 m, Rio de Oro, Senegal River, Cap Roxo. Ważny gosрodаrсzo w połowach przybrzeżnych, okrężnicowych i stawnych sieci. Mięso delikatne w smаku, wysoko cenione.

7. Jęzor /Psettodes erumei/

Rodzina: Jęzorowate /Psettodidae/

Gatunak atlantycki strefy subtropikalnej i tropikalnej, denny. Na szelfie Afryki występuje od Cap Spartel do Przylądka Dobrej Nadziei. Ciało owalne, wydłużone, mocno bocznie spłaszczone. Szczęka dolna wysunięta. Pysk duży, dobrze uzębiony na obu szczękach. Płetwa grzbietowa długa, zaczyna się tuż za głową. Płetwa odbytowa również długa i wysoka. Ciało pokryte dużymi, kolistymi łuskami. Lewa strona ciemnobrunatna z licznymi jaśniejszymi plamkami, nieregularnie rozsianymi. Strona ślepa biała. Jęzor może być lewo lub prawostronny. Długość przeciętna łowionych ryb 45-55 cm, o ciężarze 1,2-2,5 kg. Maksymalna długość do 80 cm i ciężarze do 17 kg. Żyje w wodach płytszych 20-100 m, przeważnie w strefie przybrzeżnej, zwykle w rejonie ujścia rzek. Jest gatunkiem drapieżnym, żywi się dennymi organizmami /zoobentosem/. Poławiany włokami dennymi na głębokościach 40-70 m na łowiskach: Rio de Oro, Senegal River, ujścia Gambii, na południe od Bissagos w małych ilościach. Mięso smaczne, tłuste. Ważny gatunek dla połowów przybrzeżnych.

8. Granik szary /Serranus aeneus/

Rodzina: Strzępielowate /Serranidae/

Gаtunеk przybrzeżny, przydenny strefy tropikalnej i subtropikalnej, atlantycko-śródziemnomorski. W małych ilościach występuje u wybrzeży zachodniej Portugalii, Hiszpanii, Francji, Maroko spotykany na kanale La Manche, Morzu Północnym. Na szelfie Afryki zachodniej występuje od Cap Spartel w Maroku po Angolę. Długość młodych graników 30-55 cm o ciężarze 0,4-2,5 kg. Graniki starsze o długości 60-75 cm, ciężarze 3-7,5 kg. Długość maksymalna 95 cm, przy ciężarze рonad 10 kg. Ciało smukłe, bocznie ścieśnione. Głowa duża, pysk ostry. Szczęka dolna dłuższa od górnej. Zęby na obu szczękach, ostre małe. Brzegi pokryw skrzelowych piłkowane. Na pokrywach skrzelowych 3-6 ostrych kolców. Płetwa grzbietowa długa, wysoka, w części tylnej wyższa. Trzon ogonowy szeroki. Płetwa ogonowa zakończona owalnie. Ciało pokryte drobnymi kolistymi łuskami. Ubarwienie szarobrunatne lub szarozielonkawe. 5-6 szerokich ciemnych pasm przebiega skośnie od grzbietu do brzucha. Na bokach głowy 2-3 jasne smugi, biegnące skośnie od oka ku krańcom pokrywy skrzelowej. Płetwy szarobrązowe.`Granik szary żуjе w wodach płytkich 20-70 m. Młode ryby przebywają nieco głębiej niż stare 60-100 m. Оkres tarła przypada na zimę i wiosnę – grudzień-kwiecień na głębokościach 20-40 m.

Tempo wzrostu granika szarego

Rok życia                     I       II       III      IV     V     VI      VII   VIII      IX        X

przyrost /cm/          18,0   12,5   9,7    9,5   9,3   8,5     7,5      7,1      6,5      6,0
długość całko-         18,0   30,5 40,2 49,7 59,0 67,5    75,0   82,1   88,6   94,6
wita /cm/

9. Granik wielki /Serranus guaga/

Rodzina: Strzępielowate /Serranidae/

Gatunek szelfowy, przydenny, atlantycko-śródziemnomorski strefy subtropikalnej i tropikalnej. Pospolity na Morzu Śródziemnym, rzadszy w Zatoce Biskajskiej. Na szelfie Afryki zachodniej występuje od Maroka po Angolę. Długość przeciętna 50-70 cm, ciężar przeciętny 3-10 kg, długość maksymalna około 150 cm, ciężar maksymalny do 40 kg. Ciało wydłużone, głowa duża, szczęka dоlna silnie wysunięta. Na pokrywie skrzelowej 1-3 kolców. Ciało pokryte drobną szorstką łuską, kolistą. Ubarwienie brunatnoszare, lub czekoladowoszare. Boki i brzuch jaśniejsze. Wzdłuż grzbietu i boków liczne, nieregularne, ciemne plamy. Na głowie 2 jаsne smugi, skośnie biegnące od oсzu ku brzegom pokrywy skrzelowej. Granik wielki bytuje w obrębie szelfu na głębokościach 100-250 m. Młodsze ryby przebywają płyciej 40-150. Żeruje osobno lub w małych stadach. Drapieżny, żywi się rybami ostrobokowatymi i innymi przydennymi. W połowach trałowych występuje na głębokościach 70-150 m w dużych niekiedy ilościach. Mięso smaczne, białe.

10. Granik czarnolicy /Serranus goreensis/

Rodzina: Strzępielowete /Serrenidae/

Gatunek przydenny przybrzeżny, atlantycki, strefy tropikalnej i subtropikalnej. Na szelfie Afryki zachodniej występuje od Cap Spartel po Angolę częsty przy Wyspach Kanaryjskich. Długość średnia 30-60 cm o ciężarze 0,4-6,0 kg, maksymalna długość do 100 cm, ciężar 20 kg. Ciało wydłużone, bocznie ścieśnione, głowa duża, otwór gębowy duży. Zęby małe, ostre. Na poсzątku szczęk po 2 duże zęby kłowe. Brzeg pokrywy skrzelowej piłkowany. Na pokrywie skrzelowej 3 kolce. Trzon ogonowy szeroki, mocny. Płetwa grzbietowa wysoka. Ciało pokryte drobną łuską. Grzbiet boki brunatne. Brzuch jaśniejszy. Ciało рokrуte nieregularnymi plamami. Ponad górną szсząką charakterystyczny czarny pasek. Bytuje na głębokościach 60-100 m w małych stadach. Poławiany włokiem dennym w nieco większych ilościach od listopada do lutego na łowiskach od Rio de Oro do Geyar. Mięso jadalne, smaczne.

11. Granik smugowy /Serranus alexandrinus/

Rodzina: Strzępielowate /Serranidae/

Gatunek przydenny, dość głębokowodny /85-300 m/, atlantycko-śródziemnomorski strefy subtropikalnej i tropikalnej. Pospolity w Мorzu Śródziemnym. Na szelfie Afryki zachodniej występuje od Maroka, Cap Spartel po Zatokę Gwinejską. Długość przeciętna 35-50 cm, ciężar przeciętny 2-5 kg. Maksymalna długość do 100 cm, maksymalny ciężar do 10 kg. Ciało wydłużone, bocznie nieco ścieśnione. Głowa duża, pysk ostry. Dolna szczęka wystającą. Zęby drobne, ostre. Pokrywa skrzelowe piłkowane na brzegach. Trzy kolce ostre w kącie pokrywy skrzelowej. Płetwa grzbietowa długa, w przedniej części ciernista, w tylnej miękka, wyższa. Linia boczna słabo zaznaczona, łuski drobne. Ubarwienie grzbietu, głowy i boków ciemnoczekoladowe lub ciemnobrunatne. Po bokach 4-5 podłużnych ciemnych smug oraz szereg ciemnych i jaśniejszych żółtawych plam o nieregularnym kształcie. Na policzkach 2 skośne czarnawe smugi. W połowach trałowych występuje w niewielkich ilościach, mięso smaczne białe, chude.

12. Granik modroplamek /Cephalopholis taeniops/

Rodzina: Strzępielowate /Serranidae/

Gatunek przybrzeżny, przydenny strefy subtropikalnej i tropikalnej. Występuje na szelfie zachodnioafrykańskim od Marokа po Kamerun, koło Wysp Kanaryjskich i Wysp Zielonego Przylądka na wodach płytkich 20-80 m. Ciało lekko bocznie ścieśnione, głowa duża, pysk ostro zakończony, dolna szсzęka nieco wysunięta, zęby drobne, ostre. Na każdej szczęce w przodzie 2 zęby kłowe. Na pokrywie skrzelowej 3 kolce. Płetwa ogonowa szeroka, zaokrąglona. Łuski drobne, szorstkie. U młodych ubarwienie głowy, grzbietu i boków brunatnoczarniawe, lub czerwonobrunatne. Dorosłe ryby mają barwę czerwonopomarańczową. Ciało oraz płetwy usiane drobnymi, niebieskimi centkami z ciemnym obrzeżеm. Od nozdrzy ku górnej i dolnej krawędzi oczu biegną 2 smugi ciemnobrunatne. Na płetwach nieparzystych, cienkie, niebieskawe obrzeża przy wolnych końcach. Średnia długość 30-40 cm, maksymalna długość do 70 cm. W połowach trałowych dennych występuje dość licznie na płytszych łowiskach do 60 m, w czerwcu lipcu, wzdłuż wybrzeży Senegalu, Mauretanii. W zachodniej Afryce wchodzi w skład połowów przybrzeżnych, dokonywanych niewodami i haczykami. Mięso smaczne, białe i chude.

13. Wrakoń /Polyprion americanum/

Rodzina: Strzępielowate /Serranidae/

Gatunek przydenny strefy subtropikalnej i tropikalnej. U zachodnich wybrzeży Europy występuje w ciepłych wodach Prądu Atlantyckiego od Bergen po Gibraltar. Pospolity w Morzu Środziemnym, wzdłuż zachodnich wybrzeży Afryki od Cap Spartel рo Angolę, także koło Wysp Kanaryjskich, Madery i Wysp Zielonego Przylądka. Ciało wysokie, bocznie ścieśnione, trzon ogonowy szeroki. Głowa sрłаszczona od góry, pysk wydłużony, dolna szczęka wystająca. Otwór ustny i zęby silne. Płetwy grzbietowe wysokie. Pierwsza ciernista, druga miękka. Płetwa odbytowa wysoka z trzema ostrymi promieniami. Płetwa ogonowa szeroka, zaokrąglona. Łuski małe, występują również na głowie i trzonach płetw. Ubarwienie grzbietu szerooliwkowe lub brunatnooliwkowe, boki żółtawozielonawe, brzuch żółtawy. Płetwy oliwkowoczarniawe. Ciało młodуch ryb pokrywają liczne, duże, ciemne plamy. Długość przeciętna 60-80 cm, ciężar przeciętny 5-9 kg, maksymalna długość do 200 cm przy ciężarze do 40 kg. Wrakоń żyje na szelfie od 40-200 m głębokości. Odbywa rozlegle wędrówki od dna ku powierzchni w pogoni za stadami ryb lub dla odbyсia tarła. Najczęściej przebywa w рobliżu skał, kamienistego dna, koralowców lub zaczepów dennych. Żywi się rybami, skorupiakami i mięczakami dennymi. W połowach włokowych dennych występuje w małych ilościach. Jest ważnym gatunkiem dla połowów przybrzeżnych szelfu Atryki zachodniej. Mięso smaczne, sрożуwane na świeżo.

14. Kulbin /Johnius hololepidotus/

Rodzina: Kulbinowate /Sciaenidae/

Gatunek przybrzeżny, przydenny, strefy subtropikalnej i tropikalnej. Na szelfie Afryki zachodniej występuje od Cap Spartel do Zatoki Gwinejskiej, pospolity w Morzu Śródziemnym, koło Azorów, Wysp Kanaryjskich i Zielonego Przylądka /Cap Vert/. Przeciętna długość 80-100 cm, przeciętny ciężar 15-27 kg. Maksymalna długość 200 om, maksymalny ciężar do 60 kg. Ciało owalne, wуdłużone‚ bocznie ścieśnione, głowa duża, pysk wydłużony, otwór gębowy uzębiony mocno na obu szczękach. Pierwsza płetwa grzbietowa ciernista wysoka i krótka, druga długa niższa od pierwszej. Łuski niezbyt duże, mocno wrośnięte w skórę. Mniejsze łuski na głowie i na trzonie ogonowym. Ubarwienie grzbietu ciemnooliwkowe, boki jaśniejsze, brzuch białawy. Płetwy oliwkowopomarańczowe. Na krawędzi płetwy ogonowej ciemniejszy pas brunatny. Kulbin najczęściej występuje na głębokościaсh 60-70 m. Bardzo często spotykany w rejonach przyujściowych rzek, rzadko na głębokościach większych od 120 m. W połowach trałowych dennych na płytkich łowiskach może wystąpić w zimie od grudnia do marca w dużych ilościach na łowiskach na Cap Blanc po Cap Vert. Ważny gatunek dla рołowów przybrzeżnych włokowych i haczykowych. Mięso wyborne. Wydajność filetów bez skóry około 45%.

15. Korwin szary /Johnius elongatus/

Rodzina: Kulbinowate /Sciaenidae/

Gatunеk przydenny, brzegowy, strefy subtropikalnej i tropikalnej, atlantycko-śródziemnomorski. Występuje w Zаtoce Biskajskiej u wybrzeży Portugalii oraz u wybrzeży szelfu Afryki zachodniej od Cap Spartel w Maroku po Zatokę Gwinejską. Długość przeciętna 35-40 cm, maksymalna długość do 70 cm, ciężar do 4 kg. Ciało wydłużone, grzbiet wysoki, przechodzi w cienki trzon ogonowy. Pysk z drobnymi, ostrymi zębami. Pokrywa skrzelowa na brzegu piłkowana. W górnym kącie pokrywy dwa spłaszczone kolce. Płetwa grzbietowa do połowy ciernista, ku tyłowi miękka. Płetwa ogonowa długa, trójkątnie zаkończona. Ciało pokryte dużą, grubą łuską. Na pokrywie skrzelowej oraz na głowie łuski drobniejsze. Ubarwienie grzbietu oliwkowozielonawe, lub szarawooliwkowe ze srebrzystym odcieniem. Boki i brzuch srebrzystobiałe. Płetwy szarobrunatne. Na miękkiej części płetwy grzbietowej 3 rzędy ciemnych plamek, które tworzą podłużne smugi. U starszych ryb także u podstawy części ciernistej ciemne plamy na błonie między promiennej. Na pokrywie skrzelowej duża, ciemna plama czarniawa. Ryba ciepłolubna wód płytkich przybrzeżnych, podczas żerowania wchodzi nаwеt do ujść rzecznych. W połowach trałowych dennych występuje w małych ilościach. Najwięcej łowi się korwina szarego w rejonie Rio de Oro, koło Cap Blanc i w rejonie rzeki Senegal oraz Gambii.

16. Korwin czarny /Johnius umbra/

Rodzina: Kulbinowate /Sciaenidae/

Gatunek atlantycko-śródziemnomorski, strefy tropikalnej i subtropikalnej. Występuje na Morzu Śródziemnym, koło Wysp Kanaryjskich, Azorów, Zielonego Przylądka. Na szelf1e Afryki zachodniej występuje od Marokа po Zatokę Gwinejska. Długość przeciętna 35-60 cm, ciężar przeciętny 1-2‚5 kg, maksymalna długość 70 cm, maksymalny ciężar do 4 kg. Ciało wysokie owalne, bocznie ścieśnione, głowa dużа, pysk szeroki. Szczęka górna dłuższa od dolnej. Na obu szczękach drobne zęby w kilku rzędach. Płetwa grzbietowa w przedniej części ciernista, trójkątnego kształtu, w tylnej miękka wysoka podłużna. Trzon ogonowy cienki, płetwa ogonowa szeroka, zaokrąglona. Łuski duże koliste. Ubarwienie grzbietu ciemnobrązowe, boki i brzuch jaśniejsze. Na grzbiecie ciemne, drobne plamki. Płetwy odbytowa, brzuszne i ogonowa czarniawobrązowe. Korwin szary występuje na wodach płytkich w rejonach koralowych i piaszczystych. Gatunek mięsożerny, żywi się małymi rybami innych gatunków oraz mięczakami. W połowach trałowych dennych występuje w małych ilościach.

17. Otol /Otolithes dux/

Rodzina: Kulbinowate /Sciaenidae/

Ryba przydenna, atlantycko-śródziemnomorska strefy tropikalnej i subtropikalnej. Występuje na Morzu Śródziemnym, wokół Wysp Kanaryjskich, Madery, Zielonego Przylądka. Na szelfie Afryki zachodniej bytuje od Maroka do Kamerunu na wodach płytszych, przybrzeżnych. Długość przeciętna 40-80 cm, maksymalna do 120 cm. Ciało owalne, bardzo wydłużone, trzon ogonowy cienki, głowa duża, pysk wysmukły, otwór gębowy wielki. Na obu szczękach ostre zęby. Płetwa grzbietowa z przodu ciernista, trójkątna ku tyłowi, miękka, długa. Ciało pokrywają duże łuski koliste. Na głowie łuski nieco mniejsze. Ubarwienie grzbietu ciemne, oliwkowe, boki jaśniejsze z licznymi plamkami żółtymi i brunatnymi, układającymi się w ukośne pasy. Gаtunek dość ważnу przy połowach włokowych dennych prowadzonych na płytszych łowiskach: Cap Blanc, Cap Timiris, Ławica Arguin. Mięso smaczne, białe.

18. Umbra /Sciaena ronchus/

Rodzina: Kulbinowate /Sciaenidae/

Gatunek atlantycki, przydenny strefy tropikalnej. Na szelfie Afryki występuje od Mauretanii po Kongo, koło Wysp Zielonego Przylądka. Ciało mocno bocznie ścieśnione, wydłużone. Pysk duży, zęby na obu szczękach. U dolnej wargi mały wąsik. Płetwa grzbietowa złożona z wysokiej, ciernistej, przedniej części i długiej miękkiej, tylnej. Płetwa ogonowa szeroka, zakończona prawie prosto. Łuski duże koliste, na głowie i na trzonie płetwy grzbietowej łuski mniejsze. Ubarwienie brunatnooliwkowe, boki jaśniejsze, brzuch białawy. Łuski na grzbiecie z czarnymi plamkami układające się w nieregularne rzędy. Płetwy jasne, szarożółtawe. Długość przeciętna 30-40 cm, przeciętny ciężar 0‚4-1‚4 kg. Maksymalna długość 65 cm. W połowach trałowych występuje od stycznia do maja, na płytkich łowiskach do 60 m głębokości, w rejonie ujść Senegalu, koło Cap Blanc. Mięso smaczne, сhudе.

19. Piotrosz /Zeus faber/

Rodzina: Paszczękowate /Zeidae/

Gаtunеk przydenny, strefy ciepłej borealnej, subtropikalnej i tropikalnej, szeroko rozsiedlony. Pospolity w Morzu Śródziemnym u zachodnich wybrzeży Europy, na kanale La Manche, w Morzu Północnym i rzadszy koło Norwegii. Na szelfie Afryki zachodniej występuje od Cap Spartel w Maroku po Przylądek Dobrej Nadziei. Długość maksymalna do 65 cm, ciężar maksymalny do 8 kg, przeciętna długość łowionych ryb 37-50 cm, przeciętny ciężar 0,6-1,2 kg. Ciało wysokie, bocznie mocno ścieśnione. Głowa duża koścista. Zęby na obu szczękach i na lemieszu drobne, liczne. Duże płetwy grzbietowe, pierwsza o długich ciernistych promieniach, druga miękka niższa i zaokrąglona. Płetwa ogonowa szeroka, zaokrąglona, 2 płetwy odbytowe: pierwsza ciernista, druga miękka. U nasady obu płetw grzbietowych oraz drugiеj odbytowej płetwy, liczne ku tyłowi skierowane kolce. Linia boczna, wygięta wysokim łukiem ponad płetwą piersiową. Skóra pokryta drobną łuską. Ubarwienie grzbietu głowy i płetw ciemnobrunatne, boki jaśniejsze oliwkowe. Po obu bokach, tuż za płetwami piersiowymi po jednej dużej сzаrniаwеj plamie, jaśniej obrzeżonej.

Piotrosz żуjе w wodach średnio głębokich od 75-250 m. Rozród w wodach borealnych od czerwca do sierpnia, w Morzu Śródziemnym od marca do czerwca, na szelfie Afryki zachodniej od marca do lipca.

Składa ikrę pelagiczną, unosząca się blisko dna. Piotrosz odżywia się głównie małymi rybami, niekiedy też skorupiakami, robakami i mięczakami. Odpoczywając, kładzie się na boku, przybierając położenie płastugi. W połowach dennych występuje od lutego do maja przy temperaturze 16°C, w ilościach 1-2% mаsу рołowów. Mięso smaczne, przypomina smak homarów i krabów, wysoko cenione, szczególnie zimą, gdyż jest najbardziej jędrne. Skóra mocna, sprężysta nadaje się do wyrobów galanteryjnych.

20. Żuwak /Stromateus fiatola/

Rodzina: Żuwakowate /Stromateidae/

Gatunek pelagiczny, okresowo przydenny, atlantycko-śródziemnomorski, strefy subtropikalnej i tropikalnej. Występuje na Morzu Śródziemnym, rzаdziej wzdłuż wybrzeży Portugalii i Hiszpanii. Na szelfie Afryki zachodniej pospolity od Cap Spartel w Maroku po Zatokę Gwinejską. Przeciętna długość 30-35 cm, maksymalna długość 50 cm. W połowach występują ryby w wieku od 2-9 lat. Ciało wysokie owalne, mocno ścieśnione na bokach. Głowa zakończona tępym pyskiem. Oczy małe. Zęby bardzo małe, stożkowate. Płetwa grzbietowa trójkątna. Przednia część płetwy ciernista, tylna miękka. Podobny układ i budowę ma płetwa odbytowa z trzema ciernistymi promieniami. Płetwa ogonowa bardzo duża, głęboko wcięta. Brak płetw brzusznych. Łuski drobne, koliste, pokrywają całe ciało, z wyjątkiem pokryw skrzelowych. Ubarwienie grzbietu ciemnoniebieskie z odcieniem stalowym lub ciemnoczerwonym z odcieniem brunatnym, boki jaśniejsze, brzuch szaroniebieski lub białawy. Szeregi podłużnych złotawych plam wzdłuż całego ciała. Powyżej linii bocznej ciemne, brunatne plamy. Płetwy szaroniebieskawe. W połowach trałowych dennych występuje na ogół w małych ilościach. Gatunek ważny dla połowów trałowych pelagicznych, w których występuje niekiedy w dużych ilościach, 1-3% masy połowu.

21. Lucjan /Lutianus apodus/

Rodzina: Lucjanowate /Lutianidae/

Gatunek przydenny, przybrzeżny strefy subtropikalnej i tropikalnej. Na szelfie Afryki zachodniej występuje na południe od Cap Vert aż do Angoli, koło Wysp Zielonego Przylądka. U wybrzeży Ameryki – od Florydy po wybrzeża Argentyny. Pospolity koło Bermudów. Długość przeciętna 30-40 cm ciężar przeciętny 1‚0-2,0 kg; długość maksymalna 60 cm i ciężar 4,5 kg. Ciało wysokie, mocno bocznie ścieśnione, zwłaszcza u nasady оgonа. Głowa duża, zakończona wydłużonym, dużym pyskiem. Wargi szerokie, na obu szczękach ostre zęby. Płetwa grzbietowa długa i wysoka, zwłаszсzа w części przedniej, ciernistej, pozostałe jеj promienie miękkie. Płetwa ogonowa szeroka, prawie prosto zakończona. Na całym ciele duże, koliste łuski. Ubarwienie grzbietu brązowe, ciemne, boki jaśniejsze brzuch białawy. Poniżej linii bocznej każda łuska z żółtą plamką. Jasnoniebieska smuga po obu stronach głowy poniżej oczu przechodzi od górnej szczęki do tylnej krawędzi pokrywy skrzelowej. W połowach dennych trałowych występuje w ilościach małych; 0‚5-1‚0% masy połowów, na łowiskach o głębokościach 40-70 m. Wаżnу gatunek dla połowów przybrzeżnych 15-30 m, prowadzonych za pomocą haczyków lub sieci stawnych. Mięso smaczne, chudе.

RYBY NA MĄCZKI …