Nogolotka jawajska (Rhacophorus reinwardtii)

Schlegel, 1840

Synonimy:

Rhacophorus moschatus Kuhl & Van Hasselt, 1822
Rhacophorus reinwardtii Kuhl & Van Hasselt, 1822
Racophorus reinwardtii Schlegel, 1826
Hypsiboas reinwardtii Wagler, 1830
Rhacophorus rheinwardtii — Tschudi, 1838
Hyla reinwardtii Schlegel, 1840
Rhacophorus reinwardti var. lateralis Werner, 1900
Polypedates reinwardtii — Siedlecki, 1909
Rhacophorus reinwardtii — Van Kampen, 1910
Rhacophorus (Rhacophorus) reinwardtii — Ahl, 1931

Rząd Anura   płazy bezogonowe
Podrząd Neobatrachia Reig,1958.
Rodzina Rhacophoridae    nogolotkowate  Hoffman, 1932
Rodzaj Rhacophorus  Kuhl and van Hasselt, 1822

Opis. Ma zieloną skórę i oczy, płaską, szeroką głowę, wyglądem ogólnie przypomina rzekotkę Palce wszystkich jej kończyn są spięte obszernymi błonami pływnymi. Błony tylnych odnóży w razie całkowitego rozpostarcia mierzą aż 30 cm² powierzchni. Wzdłuż zewnętrznego skraju przedramion ciągną się wydatne fałdy skórne. Słynie ze swojej zdolności  lotu ślizgowego.

Występowanie. Ten gatunek znany jest z południowej Tajlandii, Malezji (na półwyspie i  Sarawak i Sabah na Borneo) i Indonezja (Sumatra i Jawa). Stwierdzony w Wietnamie i prawdopodobnie w Chinach.  Występuje do około 1400 m n.p.m, choć występuje głównie na niższych wysokościach.

Biologia. Nogolotka jawajska żyje w wysokich koronach drzew lasów równikowych. Do takiego trybu życia jest dobrze przystosowana. Główną cechą rodziny, której jest przedstawicielem to obecność błon między palcami tak dużych że umożliwiają lot ślizgowy z gałęzi na gałąź i szczególnie  wyróżnia się tą umiejętnością.  Po odbiciu się od gałęzi drzewa spłaszcza tułów, rozstawia szeroko kończyny i naciąga błony między palcami, przybierając kształt latawca. W ten sposób potrafi pokonać w powietrzu odległość nawet do 20 m. Jest to skuteczna ucieczka przed drapieżnikami niezdolnymi do lotu. Dorosłe osobniki spędzają całe swoje życie na lądzie. Tylko w okresie godowym udają się w pobliże zbiorników wodnych. Przedstawiciele Rhacophoridae składają jaja (60-100) w  gniazdach, budowanych z pienistego śluzu na liściach drzew, larwy spłukiwane na ziemię przez deszcz, niektórzy zoologowie uważają, że piana ma działanie antybakteryjne i antygrzybicze.

Biologią tego gatunku zajmował sie prof. UJ Michał Siedlecki (1873-1940) zoolog, podróżnik po Azji płd.-wsch., członek PAU, pierwszy rektor uniwersytetu w Wilnie, który został zamęczony w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen  w okolicach Oranlenburga pod Berlinem.

STUDIA NAD PRZYSTOSOWANIEM FAUNY DO WARUNKÓW ŻYCIA TROPIKALNEGO

  Prace morfologiczno-anatomiczne

Siedlecki miał sposobność obserwować liczne okazy jawajskiej żaby latającej i postanowił poświęcić jej specjalne studium. Tak powstała praca o budowie, sposobie życia i rozwoju jawajskiej żaby latającej [34, 36]. W ogrodzie botaniczym w Buitenzorgu oraz w okolicach żyją dwa gatunki żaby latającej, mianowicie Polypedates reinwardti Wagl. i Polypedates leucomystax Boul., które bardzo łatwo rozróżnić zarówno w okazach dorosłych, jak i w okresie rozwoju. P. reinwardti różnią się bardzo od samic, natomiast w stadiach rozwojowych rozróżniać je można tylko na podstawie sekcji anatomicznej. Dorosła samica jest o 1/3 dłuższa i 2 razy szersza od samca. Dużą różnicę stanowi także aparat głosowy, który u samca jest o wiele większy i silniej rozwinięty niż u samicy. Zabarwienie obu płci jest jednakowe, jednak barwy samca są żywsze niż u samicy. Grzbiet u obu płci jest zielony, co stanowi barwę ochronną, gdyż zwierzę to siedzi przeważnie nieruchomo na liściach lub gałęziach i w ten sposób jest mało widoczne. Żaba jawajska może siedzieć zarówno na powierzchniach poziomych, jak i pionowych dzięki krążkom chwytnym znajdującym się na końcach palców oraz dzięki temu, że brzuszna strona jej ciała jest lepka i przywiera do podłoża. Jeśli się obserwuje to zwierzę siedzące na pionowej szybie szklanej, ma się wrażenie, że całe jego ciało stanowi jakby przyssawkę. Krążki chwytne na końcach palców przypominają przylgi na końcach palców u Hyla arborea.

Żaba jawajska nosi nazwę latającej, gdyż podczas skoku silnie rozwinięte błony pływne międzypalcowe, szeroko rozpięte, działają jako przysposobienia spadochronowe, osłabiające upadek. Błony te ułatwiają także przylepianie się zwierzęcia do podłoża. Rozród żaby jawajskiej nie był przed Siedleckim przez nikogo badany. Zetknięcie obu płci, kopulacja i złożenie jaj odbywają się z reguły na liściach drzew. Kopulacja zaczyna się wieczorem, a składanie jaj następuje rankiem. Autor opisuje szczegółowo niezapłodnione jaja i plemniki. Bruzdkowanie zapłodnionych jaj różni się od bruzdkowania innych Anura i przypomina bruzdkowanie jaj salamander  oraz niektórych Ganoidów i Dipneustów. Jest ono całkowite, nierówne, na wegetatywnym biegunie tak znacznie zwolnione, że tworzy  obraz bruzdkowania jakby cząstkowego. Tempo rozwoju jest szybkie. Po 120 godzinach, a więc piątego dnia po złożeniu jaj, kijanka jest już zdolna do samodzielnego życia na swobodzie. Po wyjściu z jaja kijanka znajduje się w śluzie otaczającym jajo. Deszcz zmywa ten śluz, a z wodą deszczową kijanki spływają z liści na ziemię i trafiają do zbiorników napełnionych wodą. Wiele kijanek ginie na skutek wyschnięcia. Dalszy rozwój kijanek w wodzie jest powolniejszy. Zawiązek tylnych odnóży ukazuje się po 90 dniach.  Późniejsze tempo rozwoju zależy głównie od obfitości lub braku pożywienia. Całe życie jawajskiej żaby latającej jest doskonałym przykładem dostosowania do warunków bytowania na drzewach w okolicach tropikalnych. Prof. Siedlecki w swym studium o żabie jawajskiej zwrócił uwagę na wielkie znaczenie przylg w różnych przejawach jej życia. Zajął się przeto bliżej ich budową [37]. Jako przyssawki funkcjonują u tej żaby właściwe przylgi, czyli twory umieszczone na ostatnim członie palców, również jednak zgrubienia skóry na spłaszczonej stronie przednich i tylnych kończyn, jako też skóra brzusznej strony tułowia. Największą rolę odgrywają przylgi na końcach palców. Nie są one jednakowo rozwinięte na przednich i tylnych kończynach. Przylgi przednich kończyn mają kształt poprzecznie owalny, przylgi tylnych są bardziej okrągłe. Budowa przednich i tylnych przylg jest prawie jednakowa. Rozpatrywane od spodu mają one wygląd poduszkowaty. Można na tych poduszkach odróżnić dwie części rozdzielone bruzdą. Poduszka otoczona jest fałdem skóry, lecz ona jest właściwym narządem przywierania. Poduszka może w różnych przypadkach kształt wypukły lub wklęsły. Od strony grzbietowej przylga jest płaska. Pośrodku jej zaznacza się kostne zakończenie palca.

Szkielet palca żaby jawajskiej ma i tę właściwość, że między ostatnim: przedostatnim jego członem znajduje się dodatkowa kostka (Interkalarknochen). Jest to cecha charakterystyczna dla całego rodzaju Polypedates. W związku z powstaniem tej dodatkowej kostki zachodzi zmiana kostnego kształtu ostatniego i przedostatniego człona palca. Ostatni człon jest mianowicie na końcu widełkowato rozdzielony i łączy się z tą dodatkową kostką zawiasowa tym stawem,  zezwalajacym na boczne ruchy tylko w ograniczonym stopniu. Przedostatni człon ma na przednim końcu łyżeczkowate rozszerzenie, a jego powierzchnia stawowa jest kulista i odpowiada powierzchni stawowej kostki dodatkowej. Na ogół układ tego połączenia przypomina stosunki opisane u Hyla arborea (L.). Obecność opisanej dodatkowej kostki między ostatnim i przedostatnim członem ma dla mechaniki ruchów u żaby latającej duże znaczenie. Ruchy ostatniego człona palca odbywają się pod wpływem długich ścięgien, stanowiących zakończenie Musculus palmaris longus. Dla palca drugiego ma także znaczenie M. flexor superficialis proprius. Palce: pierwszy, drugi i trzeci, są pod działaniem  M. plantaris longus, a czwarty i piąty mają własny mięsień zginacz. M. flexor superficialis brevis. Rozprostowywanie palców odbywa się głównie na skutek skurczu M. extensor digitorum communis longus oraz oraz właściwych każdemu palcowi oddzielnych mięśni extensores profundi breves. Z kostką dodatkową (Interkalarknochen) żaden mięsień nie jest bezpośrednio złączony i przy ruchach zginania oraz rozprostowywania palców rola tej kostki jest bierna. Ułatwia ona jednak znakomicie ruchy, powodując przy zginaniu ostatniego człona palca ruch nie tylko ku dołowi, lecz równocześnie i ku tyłowi. Przy prostowaniu człon palca przesuwa się ku górze i ku przodowi. W wewnętrznej budowie przylg rozróżnić można następujące elementy: a — zmodyfikowany nabłonek pokrywający całą przylgę, b — tkankę łączną zawierającą liczne włókna elastyczne, c — mięśnie gładkie, d — wielkie gruczoły, e — naczynia krwionośne i limfatyczne. Unerwienie przylg stanowią rozgałęzienia Nervi interstitiales. Wszystkie  wyżej wyszczególnione elementy są szczegółowo przez autora omówione.

Siedlecki uważa przylgi żaby latającej za narządy służące do przywierania i zgadza się pod tym względem z Schubergiem, który przy badaniu przylg Hyla arborea również za takie je uznał.

KOSMOS

M. Siedlecki. — Zur Kenntnis des javanischen Flugfrosches mit 2 tafeln. [Biolog. Gbl. (1909) 29. 704—737].

Autor podaje w tej pracy wyniki badań swych nad biologią jawańskiej żaby latającej Polypedates reinwardtii, dawniej nazywanej Rhacophorus reinwardtii. Polypedates jest żabą dość wielką. Wymiary samicy średniej wielkości: długość 76 mm, szerokość 38 mm; samca: 52 mm i 20 mm. Jak wynika z tych liczb, samiec jest znacznie mniejszy; posiada on silniej rozwiniętą krtań i aparat głosowy a również większe oczy, osadzone wyżej na głowie. Ubarwienie Polypedates przedstawia szereg przystosowań do do warunków środowiska, śród którego zwierzę żyje. Polypedates obserwowany we dnie, ma całą górną stronę równomiernie pięknie jasnozieloną; tak zabarwione są: grzbiet, części odnóży, zwrócone przy siedzeniu zwierzęcia ku górze i głowa. Boki ciała natomiast i spód są inne: brzuch biały z ciemnym obramieniem brodawek, boki ciała i nóg pomarańczowo-czerwone  z białemi i czarnemi plamami, wreszcie błony między palcami częścią pomarańczowe, częścią czarno-niebieskie. W nocy żaba jawańska przedstawia znaczną zmianę w ubarwieniu górnej, niebiesko-zielonej strony ciała. Jest ona teraz ciemnozielona albo oliwkowo-brązowa przyczem różnice w tych barwach występują zależnie od tego,  na jakich drzewach zwierzę przebywa, czy na Acalypha o liściach czerwono-brązowych, czy na zielonych Hibiscus. Zmiana ubarwienia odbywa się stosunkowo powoli : proces przyciemniania trwa koło 2 godzin i zaczyna się z chwilą zachodu słońca. Z pierwszymi błyskami wschodu nocne zaciemnienie skóry zaczyna znikać i po 1/2 — 1 godzinie żaba jest znów jasno-zielona. Autor wyjaśnia histologiczne przemiany, które zachodzą w skórze i związane są z opisanemi zjawiskami. W miejscach za dnia niebiesko-zielonych, pod kilkuwarstwowym nabłonkiem leżą komórki barwikowe:  najpierw jeden albo kilka rzędów komórek, zw. Xantholeucophorami, a potem jedna warstwa t. zw. Melanophorów. Pierwsze zawierają w sobie ziarna guaniny i lipochromu, wywołujące niebieską, albo żółtą barwę skóry. Drugie mają ciemny barwik i ich rola polega na tem, że przewędrowują z pod spodu Xantoleucophorów na ich wierzch, przykrywają je i takim sposobem wywołują zaciemnienie skóry. Autor więcej miejsca poświęca badaniom samych Xantoleucophorów. Stosunki wzajemne części składowych tych komórek są bardzo skomplikowane. Gdy skóra posiada barwę błękitno-zieloną, Xantol. mają następującą strukturę. Jądro umieszczone jest tuż pod górną powierzchnią komórki, dookoła niego plasma koncentrycznie uwarstwiona, a między warstwami regularnie są ułożone niebiesko-błyszczące ziarna guaninu; krople lipochromu zabarwione na żółto usunięte są na spód komórek. Gdy miejsca blękitno-zielone przyjmą zabarwienie żółtawe, struktura Xantol. jest zmieniona: jądro opuszczone na same dno, uwarstwowienie plasmy i układ ziarn guaniny nieregularny, krople lipochromu wysunięte pod górną powierzchnię komórki.

SPRAWOZDANIA Z CZYNNOŚCI I POSIEDZEŃ POLSKIEJ AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI

Czł. M. Siedlecki nadsyła pracę własną pt: „O budowie, sposobie życia i rozwoju jawańskiej żaby latającej (Rhacophorus reinwardtii Boie)” [Doniesienie tymczasowe].

Autor streszcza pokrótce rezultaty badań,wykonanych w pracowni zoologicznej w Buitenzorgu na Jawie. Podawszy najważniejsze różnice anatomiczne w budowie samców i samic Rhac. reinwardtii Boie, autor zaznacza, iż zielona barwa ciała, występująca u obu płci, zmienia się bardzo, zależnie od warunków życia. W położeniu spoczynkowem zwierzęta przyczepione do liści lub gałęzi zawsze się tak układają, iż wszystkie zielone części ciała są zwrócone na zewnątrz, a białe lub żółte schowane pod spodem ciała. Zwierzę zsuwa przytem odnóża tak, iż kontury jego ciała stanowią jednę, nieprzerwaną linię i przylepia się do podłoża za pomocą przylg na palcach oraz całej brzusznej strony ciała. Przylgi nie działają jako smoczki lecz jako narządy bardzo lepkie; ich czynność zależy od położenia kości palca oraz od stopnia wypełnienia się limfą przestrzeni w przylgach zawartych. Podczas skoku R. reinwardtii rozpina szeroko ogromne błony między palcami odnóży i posługuje się niemi jakby spadochronem. Zespolenie się obu płci, właściwa kopulacya i znoszenie jaj odbywa się na gałęziach drzew lub krzewów. Samica, niosąc znacznie od niej mniejszego samca na grzbiecie, przyczepia się do liści i składa jaja otoczone śluzem; wskutek ruchu zwierząt kopulujących, przebierających tylnemi odnóżami w chwili znoszenia jaj śluz zostaje ubity na pianę, która grubą warstwą otacza jaja. Ta piana wraz z jajami zostaje przyczepiona do liści krzewów; cały rozwój zwierzęcia wewnątrz niej się odbywa aż do stadyum kijanek które dopiero opadają z liści zmyte strumieniami deszczu. Autor opisuje następnie budowę jaja i plemnika, który odznacza się tem, że w wodzie traci możność wykonywania ruchów. Następnie podaje autor najważniejsze daty z bruzdkowania i dalszego rozwoju jaja aż do kijanki, która się wytwarza  już w 4 dni po zapłodnieniu. Bruzdkowanie jest całkowite i nierównomierne, a w pierwszych okresach zupełnie podobne do powierzchownego. Jest ono odmienne od zwykłego typu bruzdkowania płazów kusych, a bardzo się zbliża do typu występującego u ryb kostołuskich i dwudysznych. Wreszcie autor zaznacza, że Rhac. reinwardtii w ciągu całego życia jest wybornie przystosowany do pobytu na drzewach.

Czł. M. Siedlecki przedstawia prace własną p t.:
„O związku pomiędzy nabłonkiem a tkanką łączną”

Autor omawia związek między warstwami skóry na przylgach jawańskiej żaby latającej. Nabłonek, pokrywający ten organ, różni się bardzo wybitnie od nabłonka, występującego na powierzchni reszty ciała; jest on złożony z kilku (5 — 7) warstw komórek dużych, prążkowanych podłużnie a przypominających swą budową nabłonek włóknisty z przylg naszej rzegotki. Autor stwierdza, że komórki warstwy podstawowej wydają wypustki na skórze właściwej i łączą się z komórkami oraz z włóknami łącznotkankowemi, a prócz tego z mięśniami gładkimi, przebiegającymi w corium; bezpośredniego połączenia nabłonka z włóknami elastycznemi niema. Włókna elastyczne dochodzą do samej podstawy nabłonka, dążąc prostopadle lub ukoście ku powierzchni skóry, a pod samą warstwą epitelialną tworzą gęstą sieć, oplatającą wypustki komórek nabłonkowych; przez, oczka tej sieci przechodzą wiązki włókien łącznotkankowych i wypustki komórek, dążące ku nabłonkowi. Wreszcie autor omawia szczogółowo budowę włóknistą komórek nabłonkowych oraz jej związek z funkcyą przylgi która jest aparatem adhezyjnym; ścisły związek wszystkich warstw skóry oraz wzmocnienie nabłonka włóknami zapobiega uszkodzeniu warstwy nabłonkowej podczas gwałtownego odrywania przylgi przez zwierzę, skaczące po  liściach lub czepiające się przylgami gładkiej podstawy.

Linki:

http://aqualog.de/news/web93/Seite12-14e.pdf

http://www.aqualog.de/news/web93/Seite12-14d.pdf


http://xa.yimg.com/kq/groups/20809606/1410084326/name/Rhacophorus_+reinwardtii_+group_new.pdf


http://www.champa.kku.ac.th/sci_journal/book/37_5/22.pdf

http://charles-und-mary.com/media//DIR_24801/Rhacophorus$20reinwardtii-update.8.09.pdf


http://xa.yimg.com/kq/groups/20809606/1715300811/name/Chan


http://labs.eeb.utoronto.ca/murphy/PDFs%20of%20papers/2001%20Orlov%20Rhacophorids.pdf

http://amphibiaweb.org/cgi-bin/amphib_query?where-scientific_name=Rhacophorus+reinwardtii

http://www.huisdieren.nu/pdf/2011-06-15%20GGP%20Rhacophorus%20reinwardtii.pdf

http://www.biodiversitylibrary.org/pdf3/005592300027781.pdf

http://www.archive.org/stream/biologischeszent29rose#page/704/mode/2up


http://www.archive.org/stream/frogsofvietnamre92inge#page/38/mode/2up


http://www.archive.org/stream/morphologysystem57liem#page/98/mode/2up

Sidebar