Suplement CXXII

PREJS A. & H. JACKOWSKA. 1978. Lake macrophytes as the food of roach (Rutilus rutilus L.) and rudd (Scardinius erythrophthalmus L). I. Species composition and dominance relations in the lake and food. Ekologia Polska, 26(3): 429-438.

4. SUMMARY

The significance of submerged macrophytes in the food of different size classes of roach and rudd from three eutrophic Masurian lakes was investigated.

The contribution of macrophytes to the food of roach from lakes Bełdany and Mikołajskie did not exceed, on average, 35% of the total weight of food, whereas 90% in Lake Warniak (Table I). The contribution of macrophytes to the food of rudd increased together with the size of fish; it did not exceed 15% for individuals less than 7 cm in body length, whereas it reached 85—99% of total weight of food for individuals over 16 cm in body length (Table II).

In the food of roach, among macrophytes consumed, Elodea canadensis dominated. Also significant were: Characeae and Ceratophyllum demersum in Mikołajskie Lake, C. demersum and Potamogeton pectinatus in Lake Warniak (Table. III). In the food of rudd from lakes Mikołajskie and Warniak E. canadensis dominated, whereas in that of rudd from Lake Bedłany — C. demersum and E. canadensis (Tables IV—VI). There were no essential differences in the composition and dominance structure of macrophytes consumed by different size classes of fish examined (Tables IV, VI). Also the number of macrophyte species found in the guts of fish of different size did not vary. On average, in one intestine there were fragments of 2—3 species of macrophytes.

Both, roach and rudd, use as food the majority of species of submerged macrophytes occurring in sufficiently high densities. They utilize them to a various extent, frequently not corresponding to their real significance in the environment, but it is difficult to find an absolute proof for a distinct preference or avoidance of one of them. The food lacks some species, even those that are relatively abundant, which seems to be due first of all to their limitet availability in the mechanical (e. g. Potamogeton lucens) or chemical (Batrachium circinatum) sense.

5. POLISH SUMMARY

Badano znaczenie makrofitów zanurzonych w pokarmie różnych grup wielkości płoci i wzdręgi z trzech eutroficznych jezior mazurskich.

Udział makrofitów w pokarmie wzdręgi wzrastał wraz z wielkością ryb; u osobników o długości ciała poniżej 7 cm nie przekraczał 15%, powyżej 16 cm sięgał 85-99% ciężaru całego pokarmu (tab. II).

W pokarmie płoci, wśród konsumowanych makrofitów, dominowała Elodea canadensis. Ponadto istotne znaczenie miały: w Jeziorze Mikołajskim — Characeae i Ceratophyllum demersum, w jeziorze Warniak — C. demersum i Potamogeton pectinatus (tab. III). W pokarmie wzdręgi z jezior Mikołajskie i Warniak dominowała E. canadensis, zaś w pokarmie wzdręgi z jeziora Bełdany C. demersum i E. canadensis (tab. IV— VI). Nie stwierdzono zasadniczych różnic w składzie i strukturze dominacji makrofitów stanowiących pokarm różnych klas wielkości badanych ryb (tab. IV, VI). Nie różniła się także liczba gatunków makrofitów znajdowanych w jelitach ryb różnej wielkości. Średnio w jednym jelicie znajdowano fragmenty 2— 3 gatunków makrofitów.

Stwierdzono, że płoć i wzdręga wykorzystują jako pokarm większość gatunków makrofitów zanurzonych, występujących w odpowiednio dużych zagęszczeniach. Wykorzystują je w różnym stopniu, niejednokrotnie nie odpowiadającym ich rzeczywistemu znaczeniu w środowisku, trudno jednak znaleźć niepodważalne dowody na wyraźne preferowanie lub unikanie któregoś z nich. Brak w pokarmie pewnych gatunków, nawet stosunkowo licznie występujących, jest — jak się wydaje — związany przede wszystkim z ich ograniczoną dostępnością w w sensie sensie mechanicznym (np. Potamogeton lucens) lub ich właściwościami chemicznymi (Batrachium circinatum).

*

*                                *

PREJS A. 1978. Lake macrophytes as the food of roach (Rutilus rutilus) and rudd (Scardinius erythrophthalmus) II. Daily intake of macrophyte food in relation to body size offish. Ekologia Polska, 26: 537-553.

5. SUMMARY

The aim of the paper was to determine the daily consumption of macrophytes by roach and rudd which was  determined in two ways: direct measurements under laboratory conditions and the „passage rate” method based on data on the amount of food in intestines and the number of intestine fillings in 24 hours.

The daily ration of fish of a body length 11.0-14.6 cm fed with Lemna trisulca in the laboratory ranged from 8 to 18% of fresh body weight (Table I).

Information about the amount of macrophyte food in intestines was provided by field material (Fig. 1); the number of intestine fillings over 24 hours (Fig. 7) was determined both under laboratory conditions (investigations of passage time) (Fig. 4) and field conditions (studies of diurnal rhythm of feeding) (Figs. 5, 6). On the basis of these data the macrophyte consumption per 1 g fish body was found to decrease linearly with the growth of fish. In the version considered as probable under natural conditions this means a decrease from 15.5% for fish of a body length 11 cm to 7.7% fresh body weight for fish of 24 cm in length (Fig. 8).

6. POLISH SUMMARY

Cel pracy, którym było ustalenie wielkości dobowej konsumpcji makrofitów przez płoć i wzdręgę, osiągnięto dwiema drogami: przez bezpośrednie pomiary w warunkach laboratoryjnych oraz przez zastosowanie metody „passage rate” opierającej się na podstawie danych o ilości pokarmu w jelitach i liczbie napełnień jelit w ciągu doby.

Racja dobowa ryb o długości ciała 11.0-14.6 cm karmionych w laboratorium Lemna trisulca wahała się w granicach 8-18% świeżej masy ciała (tab. I).

Informacji o ilości pokarmu makrofitowego w jelitach dostarczyły materiały terenowe (rys. 1); liczbę napełnień jelit w ciągu doby (rys. 7) ustalano zarówno w warunkach laboratoryjnych (badania czasu pasażu) (rys. 4) jak i w warunkach terenowych (badania rytmu dobowego w odżywianiu się) (rys. 5, 6). Na podstawie tych danych stwierdzono, że konsumpcja makrofitów w przeliczeniu na 1 g maleje liniowo wraz ze wzrostem wielkości ryb. W wersji uznanej za prawdopodobną w warunkach naturalnych oznacza to spadek od 15.5% dla ryb o długości ciała 11 cm do 7.7% świeżej masy ciała dla ryb o długości 24 cm (rys. 8).

*

*                                *

Prejs, A. 1973. Experimentally increased fish stock in the pond type lake Warniak. IV. Feeding of introduced and autochthonous non-predatory fish. Ekol. Pol. 21: 465—505.

 

EKSPERYMENTALNE ZWIĘKSZENIE OBSADY RYB W STAWOWYM JEZIORZE WARNIAK
IV. ODŻYWIANIE SIĘ INTRODUKOWANYCH
I AUTOCHTONICZNYCH RYB NIEDRAPIEŻNYCH

Streszczenie

Pracę wykonano w ramach eksperymentu polegającego na introdukcji do płytkiego eutroficznego jeziora karpia i leszcza. Miał on na celu z jednej strony uchwycenie wpływu poważnie zwiększonej i zmienionej obsady ryb na biocenozę zbiornika, z drugiej zaś względy praktyczne związane z gospodarką rybacką.

Celem badań odżywiania się ryb niedrapieżnych było: 1) określenie składu pokarmu ryb introdukowanych (w szczególności karpia) i dominujących autochtonicznych gatunków niedrapieżnych (lin, karaś i płoć); 2) ocena intensywności żerowania badanych gatunków; 3) analiza stosunków pokarmowych wśród zmienionego przez introdukcję nowych gatunków zespołu ryb niedrapieżnych, zmian tych stosunków pod wpływem  zwiększającej się w kolejnych latach obsady ryb oraz ewentualnych zmian zasobności bazy pokarmowej.

Stwierdzono, że karp, leszcz i lin odżywiały się w głównej mierze fauną denną i fauną zasiedlającą makrofity, karaś — zooplanktonem, płoć natomiast zdecydowanie preferowała pokarm roślinny (fig. 6). Największą zbieżnością pokarmu charakteryzowały się karp i lin. Pokarmem wykorzystywanym najsilniej przez te gatunki były Chironomidae, Trichoptera i Mollusca, stanowiące przez cały okres badań ok. 50% ciężaru pokarmu.

Czas pasażu niezbędny do analizy intensywności żerowania (wyrażonej ilością ilością pokarmu spożytego przez rybę w ciągu doby) badanych ryb określano na podstawie danych piśmiennictwa (przeważnie dane laboratoryjne) i danych własnych uzyskanych w eksperymencie w warunkach bliskich naturalnym. Stosując wskaźnikowe ilości pokarmu sztucznego (granulat białkowy) ustalono, że porcja pokarmu naturalnego (Chironomidae, Cladocera, Copepoda, glony) w temperaturze 19°C przesuwała się przez jelito karpia (osobniki o ciężarze 150 g) w średnim czasie 7,5 godz.

Stwierdzono, że okresem najwyższej intensywności żerowania badanych gatunków ryb było lato (fig. 4—5). Jesienią (październik), przy temperaturze wody ok. 10°C, intensywność odżywiania się większości gatunków gwałtownie spadała. Stosunkowo intensywnie w tym okresie żerował tylko karp, u którego spadek ilości pokarmu do minimum obserwowano dopiero w listopadzie, przy temperaturze wody ok. 4°C. Karp pod względem intensywności żerowania przewyższał wszystkie współbytujące z nim gatunki.

Stosunki pokarmowe wśród przekształconego przez introdukcję nowych gatunków zespołu ryb ulegały zmianom w ciągu kolejnych lat badań (fig. 2). Polegały one zarówno na zmianach składu pokarmu, jak i intensywności odżywiania się. Zmiany składu pokarmu były najbardziej widoczne u karpia i lina. Obserwowano zmniejszanie się znaczenia grup dominujących w ich pokarmie w pierwszym roku eksperymentu (Chironomidae, Mollusca), wzrost udziału skorupiaków planktonowych oraz larw Ephemeroptera i Odonata. Równocześnie zmniejszała się intensywność żerowania poszczególnych gatunków. W 1969 r., ostatnim roku badań, była ona niższa w stosunku do 1967 r. w przypadku karpia i karasia o blisko 50%, w przypadku lina o 12%.

Ponadto stwierdzono wpływ zarażenia karpi (posocznica — Septicaemia haemorhagica cyprinorum) i linów (Asymphlodora tincae) na intensywność żerowania. Ilość pokarmu spożytego przez ryby zarażone była trzy do czterech razy mniejsza niż konsumowanego przez ryby zdrowe.

Wykazano, że w okresie badań najintensywniej wyżerane przez ryby były zespoły fauny dennej i fauny zasiedlającej makrofity, w mniejszym stopniu zespół zooplanktonu i w minimalnym zespoły roślinne, Obliczono, że w ostatnim roku eksperymentu (1969 r.) gatunki introdukowane (karp i leszcz) wyżerały ok, 60% biomasy bentosu i fauny zasiedlającej makrofity oraz ok. 30% biomasy zooplanktonu konsumowanych przez cały zespół ryb niedrapieżnych.

Opierając się na występowaniu w pokarmie ryb organizmów traktowanych jako wskaźnikowe dla określonych części jeziora uzyskano dane świadczące o zróżnicowaniu ich żerowisk (tab. IX). Podstawowymi żerowiskami karpia, lina, karasia i płoci były płytkie (do 2 m głębokości), silnie porośnięte roślinnością  zanurzoną partie zbiornika. Ryby te penetrowały także, choć w mniejszym stopniu, strefę pobrzeża i strefę najgłębszą. Podstawowym miejscem żerowania leszcza była strefa najgłębsza (poniżej 2 m głębokości); gatunek ten penetrował takie część zbiornika silnie porośniętą roślinnością zanurzoną, nie żerując jednak w pobrzeżu. W lecie, ze względu na niski stan wody i deficyty tlenu, pobrzeże było praktycznie niedostępne dla penetracji ryb.

Sidebar