Suplement CLXXI

Przyroda: pismo tygodniowe, illustrowane, poświęcone uprzystępnianiu wiedzy przyrodniczej z szerokim uwzględnieniem gieografji. R. 2, 1905 nr 46 (16 XII), str. 733-734.

Ryby żyworodne.
_____

Żyworodność wśród ryb nie jest bynajmniej zjawiskiem tak rzadkim, jak wielu, nietylko profanów, ale i przyrodników mniema. Spotyka się ona u wielu gatunków ryb spodoustych (Selachii), oraz u bardzo wielu przedstawicieli rodziny zębatych karpików (Cyprinodontae). Kilka żyworodzących gatunków, należących do tej rodziny, w ciągu ostatnich paru lat przywieziono do Europy i rozmnożono skutkiem czego rozpowszechniły się pomiędzy przyrodnikami i miłośnikami akwarjów, na co swemi ciekawemi zwyczajami, łatwym i częstym rozmnażaniem się, jak również dość skromnemi wymaganiami w zupełności zasługują.

Rybki te zamieszkują Amerykę. Należą one do najmniejszych ryb, gdyż wielkość największego z przywiezionych do Europy gatunków (Amblyopsis spelaeus) nie przewyższa kilkunastu centymetrów.

Bardzo odpowiednim do akwarjów gatunkiem jest Girardinus decemmaculatus z Buenos-Ayres. Długość samicy tej rybki dosięga zaledwie 5 cm., a długość samca tylko 3. Samiec różni się od samicy mniejszym wzrostem, płetwą podogonową, która tworzy u niego coś w rodzaju otwartej z boku rurki czy rynienki, zakończonej maleńkim, ostrym, zagiętym haczykiem. Nadto samiec posiada wzdłuż każdego boku ogona dziesięć plamek, a samica tylko jedną. Nie zawsze widać wszystkie dziesięć plamek. Bywają dni, w których występuje tylko jedna. Prawdopodobnie przyczynami tego są głód i przestrach, nie zaś nizka temperatura, gdyż nawet przy 6°-7° R. plamki nie znikały.

Samica po zapłodnieniu zaczyna grubieć, brzuch jej przybiera, rzec można, potworne rozmiary, a boki tak wydymają się, że często linja kręgosłupa tworzy brózdę.

Samica przed porodem okazuje pewien niepokój, stara się gdzieś ukryć. Pierwszy płód rodzi się ogonem naprzód, po paru kurczach matki. Wkrótce zjawia się drugi, głową naprzód, poczym następuje 10-15 minut pauzy. Następnie w ten sam sposób rodzą się dwie rybki, znowu pauza i t. d.

Nowo narodzone rybki z początku padają na dno, wkrótce jednak zaczynają pływać, poruszając w bok ogonkiem, i łowić drobne skorupiaki, oraz wymoczki.

Girardinus decemmaculatus rozmnaża się kilka razy w ciągu lata, przy temperaturze 15°-20° R. Ilość noworodków wynosi 20-40, a niekiedy jeszcze więcej. Wielkość ich wynosi blizko 1 cm. Początkowo są one zupełnie podobne do siebie, dopiero w ciągu 3-5 miesięcy, zależnie od ilości i jakości pożywienia, od nasycenia wody powietrzem i t. p., płetwa podogonowa u samców zaczyna zwijać się i wogóle zaczynają występować różnice płciowe.

U wyżej wspomnianej ryby zauważono niejednokrotnie powtórny poród bez powtórnego zapłodnienia. Mianowicie u zapłodnionej samicy, trzymanej oddzielnie, w jakiś czas po urodzeniu zwykłej liczby, zauważono powtórne grubienie i nastąpił poród, którego rezultatem była jednak mniejsza, niż zwykle, liczba młodych.

Oprócz Girardinus decemmaculatus do Europy sprowadzono Girardinus caudimaculatus, z jedną tylko plamą z każdego boku, zresztą podobny do poprzedniego. Rozmnaża się nieco obficiej i jest jeszcze podatniejszy do pokojowej hodowli.

Poecilia mexicana Gnth., pochodząca z Meksyku, jest trochę większa od poprzednich żyworodek. Rybka ta, szczególniej samiec, odznacza się zaokrąglonym, wachlarzowatym ogonem. Zasadnicza barwa ciała-srebrzysta z niebieskim odcieniem i dwoma rzędami bronzowawych plamek. Płetwa podogonowa samca zwinięta, zakończona widełkami. Liczba rodzonego zarybku 8-20. Każda rybka rodzi się oddzielnie w odstępach 10-20 minut, głową na dół, zgięta. Poecilia mexicana rozmnaża się najczęściej przy 20° R., a żyć może dobrze nawet przy 12° R.

Gambusia Holbrookii jest najmniejszym ze znajdujących się obecnie w Europie gatunków żyworodek. Pochodzi ona z południowych Stanów Zjednoczonych i Kuby. Ubarwienie samca składa się z żółtawego lub białego tła i dość, dużych, czarnych plam rozsianych po ciele i płetwach. Samica ma tylko po dwie czarne plamy z każdego boku, jedną koło oczu, a drugą koło nasady ogona. Podogonowa płetwa samca nie tworzy rurki, lecz silnie zaostrzony trójkąt. Rybki rodzą się bardzo szybko, z małemi pęcherzykami żółtkowemi. U Gambusia Holbrookii zdarzają się, jak i u Girardinus decemmaculatus powtórne porody bez samca.

Oprócz Gambusia Holbrookii w handlu spotyka się Gambusia affinis.

Mollenisia latipinna, niedawno sprowadzono do Europy, pochodzi z Meksyku i Stanów południowych. Dorosłą samce odznaczają się niezwykłej wielkości płetwą grzbietową. Płetwę podogonową samca stanowi igła zaopatrzona na bokach maleńkiemi ząbkami. Ubarwienie dość pstre, z przewagą barwy czerwonawej.

Oprócz Mollenisia latipinna do Europy sprowadzono gatunek Mollenisia formosa.

Wszystkie wyżej wspomniane żyworodki, a zwłaszcza Girardinus, trzymać i rozmnażać można nawet w szerokich słojach z dnem pokrytym czystym rzecznym piaskiem, i zawierających wodne rośliny. Karmić należy drobnemi skorupiakami, jak Daphnia lub Polyphemus (Cyklop), surowym mięsem i t. p.  Młode karmić można wymoczkami, drobniejszemi, młodemi cyklopami i t. p: Prócz tego żyworodki jedzą drobne wodorosty. Wreszcie można karmić dorosłe sztucznym pokarmem piscidinem 0, a młode piscidinem 000, a potym 00.

Kiedy samica bardzo zgrubiała, co oznacza blizki poród, należy umieścić ją w osobnym słoju, a następnie oddzielić od nowonarodzonych rybek, przenosząc ją z powrotem do starych, gdyż młode mogą być przez stare pozjadane. Należy zmienić wodę tylko wtedy, gdy jest bardzo brudna, lub gdy ryby pływają pod
powierzchnią chwytając powietrze.

Żyworodki dostać można w Petersburgu; Moskwie, Kijowie lub w większych miastach Niemiec; z petersburskich firm polecić można Petrowa (Wasiliewskij ostrow, l linja Nr. 50), który wysyła cenniki i warunki przesyłki na żądanie darmo. W Moskwie np. Etiker (Bolszaja Nikitinskaja ugoł Szeremetewskago pr. Richtera). W Kijowie Sławin (Nikołajewskaja 3). Z firm berlińskich polecić można F. Olaf Andersen (Berlin S., Stallsreiberstr. 13) (cennik tego ostatniego na żądanie darmo, Girad. caudim. 75 fenigów para, oraz Paul Matte in Lankwitz b. Berlin, cennik darmo). Julius Reichelt Elsasserstr. 12. Berlin N. Vorratsliste darmo.

Oprócz wymienionych wyżej żyworodek została sprowadzona do Europy Amblyopsis spelaeus. Jest to kilkunastocentymetrowa rybka, biaława, ślepa. Pochodzi ona z podziemnych wód groty Mamutowej w Kentucky. Wszystkie egzemplarze były wkrótce rozkupione i co się z niemi stało ― niewiadomo.

Konrad Prószyński (syn).

Linki:

http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/doccontent?id=14300&from=FBC