Suplement CLXXVI

Kukucz J.: Zarys biologii stawku w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie. (Untersuchungen über die Biologie des Teiches im Botanischen Garten in Kraków). Prace Roln.-Leśne Pol. Akad. Umiej., 24, pp. 1—147 (137—145: dtsch. Zfssg.), 22 fig. (Ryby: pp125—125).

 

 

Ryby

W dniu 25 czerwca, w czasie brania prób planktonowych złowiono za pomocą drapacza 9 egzemplarzy karasi, które zaplątały się w zwarte kłęby podwodnej roślinności — głównie Elodea canadensis — wówczas masowo występującej. Karasie te oznaczone zostały według Berga jako Carassius carassius morpha humilis Heckel (Car. minutus Kessler wzgl. Car. oblongus Heckel).

Posiadają one wszystkie cechy tego skarłowaciałego karasia, a nawet niektóre wymiary ciała wskazywałyby, że mamy do czynienia z formą jeszcze bardziej skarłowaciałą, którą  raczej można by nazwać morpha humilissimus. Całe ciało jest mocno wydłużone, głowa stosunkowo duża zajmuje prawie 1/3 długość ciała  (l). Oczy dość silnie wysadzone i stosunkowo duże. Dolna szczęka podniesiona ostro ku górze, zabarwienie całego ciała ciemne.

Ryc. 21. Carassius carassius m. humilis Heckel.

Przeciętny stosunek długości ciała l (bez ogona) do największej wysokości, obliczony na podstawie pomiarów ciała tych 9 egzemplarzy wynosi l : 3.09. U pojedynczych zaś sztuk waha się ten stosunek od 2.80 do 3.30, przy czym w dwóch tylko wypadkach jest niższy niż 3 (2.80 i 2.96), w pozostałych zaś stale wynosi ponad 3. Według Berga¹ stosunek ten dla m. humilis wynosi od 2.5 do 3.0 cm. Załączona tablica przedstawia dokładne pomiary ciała złowionych karasi, przeprowadzone według schematu Prawdina dla Rutilus rutilus, który załączony jest poniżej.

L = ce = długość całego ciała z ogonem
l = cd = długość całego ciała bez ogona
c = cp = długość głowy (caput)
о = no = średnica oka
H = gh = największa wysokość ciała
h = ik = najmniejsza wysokość ciała
p = f = długość ogonowego odcinka
r = cu = długość pyska
op = op = przestrzeń zaoczna
x = cq = antedorsalna część ciała
y = rd = postdorsalna część ciała
D = qs = długość podstawy płetwy grzbietowej
DH = tu = wysokość płetwy grzbietowej
P = cx = długość płetwy piersiowej
P-V = cx = odległość między podstawami płetwy piersiowej i brzusznej

_________________________________________________________________________________________
¹Berg C., Ryby prjasnych wod Rossii, Moskwa 1923.

Rys. 22. Schemat Prawdina pomiarów ciała dla Cyprinidae

Dokładne pomiary ciała złowionych karasi według zamieszczonego schematu przedstawiam poniżej:

.          I II III IV V VI VII VIII IX
L 4.30 4.98 5.3 5.7 6.08 6.27 6.55 6.56 7.0 cm
l 3.50 4.00 4.25 4.6 4.9 5.1 5.35 5.32 5.7 „
с 1.20 1.32 1.4 1.5 1.65 1.65 1.72 1.7 1.85 „
o 0.30 0.38 0.32 0.35 0.4 0.4 0.42 0.4 0.48 „
H 1.12 1.3 1.4 1.48 1.5 1.6 1.62 1.9 1.92 „
h 0.42 0.5 0.5 0.55 0.6 0.62 0.7 0.7 0.75 „
p 0.55 0.66 0.72 0.75 0.9 0.84 0.98 0.97 0.96 „
r 0.32 0.4 0.3 0.43 0.48 0.45 0.42 0.41 0.43 „
op 0.52 0.68 0.7 0.72 0.8 0.82 0.87 0.93 0.92 „
x 1.85 2.15 2.28 2.48 2.58 2.58 2.7 2.75 3.00 „
y 0.70 0.8 0.94 1.00 1.2 1.1 1.14 1.23 1.2 „
D 1.00 1.20 1.20 1.30 1.35 1.5 1.5 1.6 1.7 „
DH 0.55 0.58 0.70 0.90 0.92 0.85 0.85 0.85 1.1 „
P 0.50 0.60 0.65 0.70 0.80 0.76 0.85 0.80 0.95 „
P-V 0.70 0.93 0.94 0.95 1.08 1.12 1.12 1.3 1.4 „
H 3.12 3.07 3.03 3.10 3.28 3.18 3.30 2.80 2.96 „

Długość gło-
wy w % 34.28 33.00 32.16 32.60 33.71 32.35 32.14 31.95 32.45 „
długości ciał-
ła (L)

Do pomiarów dodano jeszcze, oprócz wyszczególnionych w schemacie, stosunek długości ciała bez ogona do największej wysokości, oraz wyrażono długość głowy w procentach długości ciała l. Oprócz dokonania dokładnych pomiarów ciała zbadano również zawartość przewodów pokarmowych złowionych egzemplarzy. Określenie bowiem rodzaju i składu pożywienia posiada duże znaczenie dla zobrazowania biologii danej odmiany, w tym wypadku Carassius car. m. humilis.

Metodyka

Wypreparowane przewody z zakonserwowanych w 4% formalinie karasi przeglądane były kolejno w odcinkach pod mikroskopem. Z każdego odcinka całą jego zawartość przenoszono jak najdokładniej na szkiełko podstawowe, po czym zawartość ta badana była pod mikroskopem. Do badań przewodu użyłem specjalnego mikroskopu (Zählmikroskop-Zwickert-Leitza) zaopatrzonego w system dźwigni, posuwających w dowolną stronę szkiełko podstawowe, oraz w kalibrowany obiektyw. Pojawiające się w polu widzenia organizmy liczone były na sztuki. […]

[…]
Amphora oralis Kütz. 1
Eunotia sp. Ehrbg 1
Pandorina morum O. F. Müll. 1
Eudorina elegans Ehrbg 311
Difflugia sp. Leclerc 1
Arcella sp. Ehrbg 8
Ciliata nie ozn. 9
Rotifer sp. Schrk. 1
Philodina sp. Ehrbg 2
Asplanchna priodonta (?) Gosee 4
Pterodina patina Müll. 28
Monostyla lunaris Ehrbg 1
Monostyla kantata Stokes 3
Metopidia sp. Ehrbg 1
Anuraea aculeata Ehrbg 10
Anuraea cochlearis Gosse 16
Rotatoria nie ozn. 11
Rotatoria jajko 14
Chydorus sphaericus Müll. 51
Chydorinae nie ozn. 17
Chydorinae odnóża 1
Bosminidae nie ozn. 2
Phyllopoda odnóża 3
Diaptomus sp. Westw. 1
Cyclops sp. Müll. 9
Copepoda odnóża 17
Copepoda furca 5
Chironomus duży 5
Chironomus mały 1

Nr 4 l = 57 m/m

Spirogyra sp. Linck 7
Navicula viridis Ehrbg 1
Epithemia turgida Kütz. 2
Eudorina elegans Ehrbg 286
Pandorina morum Müll. 11
Arcella sp. Ehrbg 17
Difflugia Leclerc 1
Asplanchna priodonta Gosse 2
Pterodina patina Müll. 16
Monostyla lunaris Ehrbg 3
Monostyla hamata Stokes 6
Metopidia similis Lucks 2
Brachionus bakeri Müll. 1
Anuraea aculeata Ehrbg 3
Anuraea cochlearis Gosse 41
Rotatoria nie ozn. 17
Chydorus sphaericus Müll. 64
Alonella excisa Fischer 4
Bosmina sp. Baird. 1
Chydorinae nie ozn. 15
Cyclops sp. Müll. 7
Copepoda nie ozn. 8
Copepoda odnóża 6
Copepoda furca 4
Chironomus duży 1
Chironomus mały 6

Nr 5 l = 61 m/m

Sinice nitkowate (Oscillatoria sp. var.) III
Pediastrum boryanum Menegh 1
Scenedemus obliquus Kg. 1
Spirogyra sp. Linck 13
Navicula sp. Bory 1
Eunotia arcus Rabh. 8
Melosira sp. Ag. 1
Epithemia turgida Kütz. 2
Caratoneis arcus Kg. 1
Arcella sp. Ehrbg 3
Difflugia sp. Leclerc 2
Ciliata nie ozn. 19
Eudorina elegans Ehrbg 265
Monostyla sp. Ehrbg 7
Pterodina patina Müll. 11
Anuraea cochlearis Gosse 48
Rotatoria nie ozn. 19
Bosmina sp. Baird 1
Camptocercus sp. Baird. 1
Alonella sp. G. O. Sars (skorupka) 1
Chydorus sphaericus Müll. 41
Chydorinae nie ozn. 6
Cyclops sp. Müll. 1
Copepoda odnóża 3
Chironomus duży 16
Chironomus mały 6

Nr 6 l = 63 m/m

Sinice nitkowate (Oscillatoria putrida) III
Scenedesmus sp. Meyer 1
Scenedesmus guadricauda Bréb. 1
Spirogyra sp. Linck 2
Navicula sp. Bory 165
Navicula affinis Ehrbg 16
Stauroneis foenicenteron Ehrbg 1
Epithemia turgida Kütz. 13
Eunotia arcus Rabh. 5
Diatoma vulgare Bory 1
Melosira sp. Ag. 2
Eudorina elegans Ehrbg 190
Arcella vulgaris Ehrbg 4
Difflugia sp. Leclerc 1
Infusoria nie ozn. 7
Monostyla sp. Ehrbg 2
Pterodina patina Müll. 2
Anuraea aculeata Ehrbg 6
Anuraea cochlearis Gosse 772
Rotatoria nie ozn. 12
Chydorus sphaericus Müll. 3
Chydorinae nie ozn. 3
Cyclops sp. Müll. 1
Copepoda części odnóży 17

Nr 7 l = 66 m/m

Sinice nitkowate (Oscillatoria putrida) III
Pediastrum duplex Meyer 6
Scenedesmus quadricauda Bréb. 23
Spirogyra sp. Linck 7
Navicula sp. Bory 67
Navicula affinis Ehrbg 17
Eunotia arcus Rabh. 18
Melosira sp. Ag. 6
Epithemia turgida Kütz. 21
Peridinium sp. Ehrbg 17
Eudorina elegans Ehrbg 453
Arcella vulgaris Ehrbg 7
Difflugia sp. Leclerc 9
Ciliata nie ozn. 1
Anuraea aculeata Ehrbg 13
Anuraea cochlearis Gosse 41
Rotatoria nie ozn. 16
Chydorus sphaericus Müll. 27
Chydorinae nie ozn. 4
Cyclops sp. Müll. 16
Copepoda odnóża 21
.   „  jaja nie oznaczone 43
Chironomus duży 11
Chironomus mały 8

Nr 8 l = 65 m/m

Sinice nitkowate (Osciliatoria putrida) II
Oscillatoria sp. Vauch. 5
Raphidium polymorphum Fresen 7
Scenedesmus quadricauda Bréb.  61
Spirogyra sp. Linck  18
Closterium sp. Nitzsch 6
Navicula affinis Ehrbg 32
Epithemia turgida Kütz. 28
Eunotia arcus Rabh. 4
Eudorina elegans Ehrbg 412
Arcella vulgaris Ehrbg 7
Difflugia sp. Leclerc 8
Polyarthra platyptera Ehrbg 4
Pterodina patina Müll. « 6
Anuraea aculeata Ehrbg 37
Anuraea coehlearis Gosse 116
Rotatoria nie ozn. 27
Chydorus sphaericus Müll. 61
Alonella sp. G. O Sars (skorupka) 4
Chydorinae nie ozn. 18
Cyclops sp. Müll. 11
Copepoda częśoi odnóży 19
Chironomus 6
Diptera części odnoży 8

Nr 9 l = 70 m/m

Sinice nitkowate (Oscillatoria putrida) III
Oscillatoria sp. Vauch. 6
Microcystis flos aquae Kirchn. 2
Scenedesmus quadricauda Bréb. 97
Raphidium polymorphum Fresen S 3
Gloeocapsa polydermatica Kg. 6
Pediastrum duplex Meyer 36
Merismopedia glauca Naeg. 6
Chlorophyceae nie ozn. 7
Spirogyra sp. Linck 22
Closterium sp. Nitzsch 6
Navicula sp. Bory 53
Navicula affinis Ehrbg 31
Navícula viridis Nitzsch 17
Epithemia turgida Kütz. 42
Fragillaria virescens 4
Eunotia diodon Ehrbg I
Pandorina morum O. F. Müller 11
Eudorina elegans Ehrbg 516
Arcella vulgaris Ehrbg 9
Difflugia sp. Leclerc 1
Anuraea aculeata Ehrbg 7
Anuraca cochlearis Gosse 106
Brachionus sp. 4
Rotatoria nie ozn. 21
Rotatoria jaja 38
Chydorus sphaericus Müll. 42
Alonella sp. G. O. Sars (skorupka) 3
Chydorinae nie ozn. 19
Cyclops sp. Müll. 2
Copepoda części odnóży 9
Chironomus duży 12

Zanim przejdę do bliższego omówienia wyników mych badań nad pożywieniem złowionych karasi, pokrótce przytoczę spostrzeżenia oraz wyniki badań innych autorów, odnoszące się do tego tematu. Pożywieniem karasia, zwłaszcza m. humilis, dotychczas mało się zajmowano, nieliczne też istnieją wzmianki w literaturze ichtiobiologicznej odnośnie do tej kwestii.

Na ogół przeważa o nim zdanie, iż jest niezbyt wybredny w doborze swego pokarmu i że żywi się przeważnie pokarmem roślinnym. Dróscher w swej pracy Die Nahrung unserer wirtschaftlich wichtigsten Wildfische notuje obserwacje kilku autorów. Seligo znalazł w przewodach pokarmowych 40 karasi z jeziora Barlewitz przybrzeżne Entomostraca, Bosmina cornuta, Chydorus sphaericus, Cyclops macrurus oraz inne gatunki Cyclops, szczątki Bryosoa, Plumatella fungosa, liczne jednokomórkowe glony, wywołujące zakwity, oraz glony nitkowate. Całkiem młode karasie żywiły się tylko entomostrakami, ich przewody pokarmowe wypchane były przez Bosmina cornuta i Cyclops strenuus.

Frič i Vavra znaleźli w badanych przez siebie karasiach małe raczki Ostracoda, a mianowicie Cypris i Candona oraz Chydorus sphaericus. Podane przez tych autorów obserwacje nad pożywieniem karasi odnoszą się do formy wysokogrzbietowej jeziorowego karasia Carassius typ. Jeśli chodzi о m. humilis znalazł Knauthe u karasia zwanego Giebel (Car. vulg. m. humilis), płaskogrzbietowego i zdegenerowanego karasia, pochodzącego z małych bagien polnych i dzikich stawków, pożywienie prawie wyłącznie roślinne. Przewód pokarmowy tych karasi wypełniony był glonami, roślinnym detrytem, trawkami i cienkimi korzonkami. Bardzo rzadko znajdowano wśród tego roślinnego konglomeratu pokarm zwierzęcy w postaci skorupiaków lub małych larw owadów, ślimaki oraz kleszcze wodne, które masowo w tym stawku występowały, nie były zupełnie spożywane. Ciekawym jest to, iż z chwilą przeniesienia tych karasi do stawu wykazały one о wiele lepszy wzrost, wywołany przede wszystkim zmianą pożywienia. Zawartość przewodów pokarmowych karasi przesadzonych do stawu w przeciwieństwie do zawartości przewodów karasi pozostałych w błotnistym stawku składała się już ze składników zwierzęcych, głównie z Bosminidae, Daphnidae, Copepoda, rozmaitych larw owadów, w końcu z Hydrachnidae i mniejszych ślimaczków.

Zbadane przez Jaernefelta¹ egzemplarze z jeziora Tusula w Finlandii zawieraly detryt, Cladocera oraz pyłek kwiatowy. Ciekawe dane, dotychczas nie opublikowane, odnoszące się do pożywienia Car. car. m. humilis zawdzięczam uprzejmości prof. Spiczakowa, który zbadał kilkanaście przewodów pokarmowych m. humilis, pochodzących ze stawku leśnego, kopanego na piaszczystym gruncie w m. Kalinówce kałuskiej guberni, oraz karasia zwykłego, które przytaczam poniżej.

1) Carassius car. m. humilis l = 71 m/m. W przewodzie pokarmowym znaleziono w olbrzymich ilościach Arthrospira vegetans (Spirulina).

2) Carassius car. m. humilis l = 65 m/m. W przewodzie pokarmowym znaleziono piasek, Diatomeae, resztki glonów nie oznaczonych bliżej oraz znaczne ilości Arthrospira.

3) Carassius car. m. humilis l = 60 m/m. Przewód pokarmowy zawierał bardzo dużo Arthrospira, mniejszą ilość mułu, Diatomeae i nieliczne Rotatoria.

4) Carassius car. m. humilis l = 65 m/m. Znaleziono Diatomeae, Arthrospira, Closterium, nieliczne Nematodes i nieco mułu.

5) Carassius car. m. humilis l = 60 m/m. Znaleziono ogromne ilości Arthrospira, dużo Diatomeae, nieliczne Rotatoria.

_______________________________________________________________________________________________________________________
¹Jaernefelt H., Untersuchungen über die Fische und ihre Nahrung in Tusulasee, Helsingfors 1921.

 

Oprócz tych karasi m. humilis zbadano również kilka osobników normalnego karasia jeziornego z jeziora Bołogoje w sierpniu.

1. Carassius car. l = 115 m/m. W przewodzie występuje masowo Bosmina i Daphnia.

2. Carassius car. l = 147 m/m. W przewodzie występuje masowo Bosmina, Acroperus, nielicznie Gastropoda, resztki Radula.

3. Carassius car. W przewodzie pokarmowym występowały Arcella, Ostracoda, Alonidae, Chydorus, Oxyetira, Bosmina, Daphnia, larwy kleszczy.

4. Carassius car. l = 13 m/m. Młody okaz ze stawu Ogrodowego (gosp. stawowe doświadczalne Piotrowskiej Akademii Rolniczej w Moskwie). W przewodzie pokarmowym znaleziono Cyclops 5 szt., Chironomus 2 szt., Bosmina 2 szt., Chydorus 3 szt.

Jak wynika z przytoczonych danych odnośnie do pożywienia karasia, normalny karaś jeziorny wysokogrzbietowy, znajdujący dobre warunki pokarmowe w większych zbiornikach wody, pobiera głównie pokarm zwierzęcy i osiąga o wiele lepszy wzrost. Natomiast m. humilis, żyjący głównie w małych stawkach, kałużach polnych i błotach, gdzie istnieje duża konkurencja w wyszukiwaniu pokarmu, a brak przeważnie regulatora pogłowia karasia w postaci drapieżnych ryb, musi również pobierać pożywienie roślinne, a zatem i wzrost jego jest już dużo słabszy (Walter). Nawet i w mniejszych stawkach i kałużach można przez dodanie drapieżnych ryb oraz wyłapanie zbyt dużego potomstwa uzyskać lepsze tempo wzrostu i lepsze kształty (Walter). Według spostrzeżeń i doświadczeń niektórych autorów (Knauthe, Spiczakow) karaś m. humilis, przesadzony do większego stawu względnie jeziora, wykazuje o wiele lepszy rozwój. Odnośnie do tej kwestii przytoczę doświadczenia prof. T. Spiczakowa. Małe karasie (m. humilis), pochodzące z parkowego stawu w Piotrowskiej Akademii w Moskwie, które osiągały dojrzałość płciową¹, mając długość ciała 6 — 7 cm, czasem nawet 5 cm, były wypuszczane na tarło do doświadczalnych stawów karpiowych. Po wytarciu narybek był potraktowany tak samo jak narybek karpi. Narybek karasi rósł doskonale, tak że w jesieni przy jego odłowie przerósł znacznie swoich rodziców, osiągając 10 cm, a nawet i więcej, długości ciała. Uzyskał on przy tym kształt zupełnie normalnych wysokogrzbietowych karasi. Niektóre osobniki wśród tego narybku karasi wykazały ciekawą mutację karasi lustrzeni.

_______________________________________________________________________________________________________________________
¹ Niektóre egzemplarze badanych przeze mnie karasi były również dojrzałe płciowo.

 

Lustrzenie te posiadały nieregularne ułuszczenie, składające się z większych łusek, przy czym niektóre miejsca ich ciała były pozbawione zupełnie łusek, w czym przypominały zupełnie znaną rycinę karasia na tabl. XX atlasu ryb Vogt-Hofera Süsswasserfische Mitteleuropas. W czerwcu i lipcu zbadano pożywienie kilku sztuk tego narybku, przy czym ku wielkiemu swemu zdziwieniu zaobserwował prof. Spiczakow, iż przewody pokarmowe wypełnione były samą bosminą. Należy zaznaczyć, że karasie siedziały w stawach najbliższych dużego stawu parkowego, z którego bezpośrednio były zaopatrywane w wodę, i tym się może tłumaczy tak duża ilość bosmin w przewodach pokarmowych, gdyż w tych stawkach, bliższych dopływu z dużego stawu parkowego, było ich zawsze dość dużo, w dalszych zaś zawsze mniej.

Ciekawy ten fakt wybitnej zmiany wyglądu karasia pod wpływem gorszych lub lepszych warunków bytowania znany był w literaturze już od dawna. Już w r. 1838 szwedzki przyrodnik Eckström uważał obydwie formy karasia: wysokogrzbietowego karasia jeziorowego oraz wydłużonego karasia stawowego (Giebel), jako należące do tego samego gatunku karasia, i wykazał, że forma wydłużona nie jest niczym innym, jak tylko następstwem zwyrodnienia karasia w stawkach (E. Walter). W czasach późniejszych Siebold zajmował się również tą kwestią, badając przyczyny zmiany wyglądu. Według Waltera wydłużona forma karasia jest niczym innym jak formą głodową karasia, który rozwija się gorzej, gdy liczba konsumentów jest za duża w stosunku do istniejącego pożywienia.

Wypadek wygłodzenia występuje oczywiście tym łatwiej, im mniejszy jest dany zbiornik wody. Jest to zgodne z od dawna znanym faktem, iż ryby, żyjące w dużych zbiornikach wody, osiągają о wiele większy wzrost oraz wagę ciała, niż ryby w małych zbiornikach wody, stawkach, kałużach i bagnach. Jeżeli w dodatku w małym zbiorniku wody, gdzie mniejsza przestrzeń oraz objętość wody jest czynnikiem hamującym wzrost (tzw. Raumfaktor), wystąpi dysproporcja między ilością pożywienia a jego konsumcją, co w małych stawkach łatwiej może nastąpić niż w dużych zbiornikach wody, to jest rzeczą łatwo zrozumiałą, że karaś w takim wypadku wyradza się w typową formę głodową (Walter).

Prof. Spiczakow, który przeprowadzał wyżej wymienione doświadczenia z przesadzaniem karasi m. humilis do stawów, w których znajdowały one lepsze warunki rozwoju, uważa tego karasia za formę pożywieniową (Ernährungsform). W myśl obserwacji oraz badań wyżej wymienionych autorów należy poddać rewizji dotychczasową nomenklaturę w obrębie gatunku karasia Carassius carassius i zaniechać uważania Carassius humilis za odrębny gatunek lub rasę, a natomiast uznać w nim odmianę zależną od form bytowania¹.

Analizy przewodów pokarmowych złowionych karasi przedstawione są na tabeli II oraz graficznie na ryc. 23. Na tabeli II zebrane są wszystkie formy znalezione w przewodach pokarmowych wszystkich dziewięciu karasi, podana ilość znalezionych ogółem egzemplarzy danej formy, ilość przypadająca na głowę, częstość spotkań poszczególnych form absolutna, oraz częstość spotkań w procencie. Ryc. 23 przedstawia graficznie częstość występowania poszczególnych organizmów w przeliczeniu na 100 sztuk oraz procentowość spotkań.

Poszczególne grupy systematyczne ujęte są wspólnie, a więc razem złączone są Rotatoria, Chydorinae, Bacillariaceae itd. Pod rubryką varia znajdują się organizmy, znalezione po jednym egzemplarzu, a zatem nie odgrywające żadnej roli. Do nich należą Diaptomus 1 szt., Camptocercus 1 szt., Diptera imago 2 szt., Plumatella-statoblast 2 szt. Bosmina sp., której znaleziono ogółem 4 egzemplarze, włączona jest do rubryki Chydorinae, jakkolwiek bezpośrednio do tej grupy nie należy.

Z kolei przechodzę do omówienia poszczególnych organizmów, wchodzących w skład pożywienia zbadanych karasi.

_______________________________________________________________________________________________________________________
¹ Powyższe dane zostały podane przez prof. T. Spiczakowa w pracy Zur Probleme der Easse und des Exterieurs beim Karpfen (Zeitschr. f. Fischerei t. 33, 1935).

 

Tabela II. Analizy przewodów pokarmowych Carassius carassius m. humilis

Długość            L 4.30 4.98 5.3 5.7  6.08 6.27 6.55 6.56 7 cm
Forma                    I II III IVV VI VII VIII IX Razem Ilość egz. na Częstość Częstość
.                                                                 sztuk   1 karasia         spotkań spotkań w %
.                                                                                                                  absolut.

 

1. Oscillatoria species varii . . . X X 1 X X X X 5 6 12 1.33 3 33
2. Cyanophyceae non determ. . . . X X X IIII IIII IIII IIII IIII IIII X X 5 55
3. Aphanizomenon flos aquae . . . X X 1 X X X X X X 1 0.11 1 11
4. Aphanocapsa pulchra . . . X X 1 X X X X X X 1 0.11 1 11
5. Gloeocapsa polydermatica . . . X X 1 X X X X X 6 7 0.77 2 22
6. Raphidium polymorphum . . . X X 1 X X X X 7 3 11 1.22 1 11
7. Microcystis flos aquae . . . X X X X X X X X 2 2 0.22 1 11
8. Pediastrum sp. var. . . . X 2 2 X 1 X 6 X 36 47 5.22 5 55
9. Scenedesmus . . . X X X X 1 2 X 61 97 161 17.88 4 44
10. Clogterium sp. var. . . . X X 1 X X X X 6 6 13 1.44 3 33
11. Spirogyra sp. var. . . . 6 16 8 7 13 2 7 18 22 99 11.00 9 100
12. Navicula sp. var. . . . X X X 1 1 182 84 32 111 411 45.66 6 66
13. Bacillariaceae sp. var. . . . X X 12 2 12 21 45 32 47 171 19.00 7 77
14. Peridinium sp. var. . . . X X X X X 17 X X X 17 1.88 1 11
15. Eudorina elegans . . . 1 22 311 286 265 190 453 412 516 2456 272.88 9 100
16. Pandorina morum . . . X X 1 11 X X X X 11 23 2.55 3 33
17. Difflugia sp. var. . . . X X 1 1 2 1 9 8 1 23 2.55 7 77
18. Arcella sp. var. . . . X X 8 17 3 4 7 7 9 55 6.11 7 77
19. Ciliata sp. var. . . . X X 9 X 19 7 1 X X 36 4.00 4 44
20. Rotifer sp. var. . . . X X 1 X X X X X X 1 0.11 1 11
21. Philodina sp. . . . X X 2 X X X X X X 2 0.22 1 11
22. Asplanchna (priodonta ?) . . . X X 4 2 X X X X X 6 0.66 2 22
23. Pterodina patina . . . . . . X X 28 16 11 2 X 6 X 63 7.00 5 55
24. Monostyla lunaris i hom. . . . X X 1 2 X X X X X 3 0.33 2 22
25. Polyarthra platyptera . . . . X X X X X X X 4 X 4 0.44 1 11
26. Brachionus sp. var. . . . X 1 X 1 X X X X 4 6 0.66 3 33
27. Anuraea aculeata . . . X X 10 3 X 6 13 37 7 76 8.44 6 66
28. Anuraea cochlearis . . . 2 1 16 41 48 772 41 116 106 1143 127.00 9 100
29. Rotatoria non determ. . . . X 1 11 17 19 12 16 21 21 118 13.11 8 88
30. Rotatoria (jaja) . . . X X 1 X X X X X 38 39 9.33 2 22
31. Chydorus sphaericus . . . 5 1 51 64 41 3 27 61 42 295 32.77 9 100
32. Chydorinae non determ. . . . 3 20 17 19 6 3 4 22 22 116 12.88 9 100
33. Bosmina sp. var. . . . X X 2 1 1 X X X X 4 0.44 3 33
34. Cyclops sp. var. . . . X 3 9 7 1 1 16 11 2 50 5.55 8 88
35. Chironomidae . . . 35 2 6 7 22 X 9 16 12 109 12.11 8 88
36. Plumatella statoblast . . .  2 X X X  X X X X X 2 0.22 1 11
37. Copepoda fragmenty . . . . 1 1 5 4 X X X X X 11 1.22 4 44
38. Diaptomus sp. . . . X X 1 X  X X X X X 1 0.11 1 11
39. Camptocereus sp. . . . X X X X  1 X X X X 1 0.11 1 11
40. Diptera imago . . . X X X X X X X X 2 2 0.22 1 11

 

 

Rys 23. Graficzne przedstawienie analizy przewodów pokarmowych karasi skarłowaciałych

Na pierwsze miejsce tak pod względem ilości, jak i częstości występowania w przewodach pokarmowych wysuwa się Eudorina elegans. Przypada jej aż 273 sztuk na jednego karasia i pobierana jest z wyjątkiem dwóch mniejszych egzemplarzy (nr I i II) chętnie przez wszystkie karasie, i to w dużych ilościach. Odgrywa ona więc w pożywieniu rolę dominująjcą. Na drugim miejscu stoi Anuraea cochlearis. Ilość sztuk na głowę wynosi 127. Pozostałe wrotki spożywane były w ilościach o wiele mniejszych, przy czym najczęściej występuje Anuraea aculeata (8.44 sztuk na głowę), następnie Pterodina patina (7 sztuk), Rotatoria nie oznaczone, ogółem 13 sztuk. Wszystkie zatem Rotatoria poza An. cochlearis stanowią zaledwie 1/5 tej ilości, w jakiej pobrana została Anuraea cochlearis. Widocznie stanowi ona dla tych karasi ulubiony przysmak; z drugiej jednak strony należy zaznaczyć, iż An. cochlearis w dniu, w którym zostały złowione karasie, występuje najliczniej. Brachionus angularis v. bidens natomiast, występujacy wówczas często, nie był zupełnie w przewodach znaleziony, podobnie i Synchaeta pectinata, Dinocharis pocillum i Polyarthra platyptera. Co się tyczy pobierania An. cochlearis, należy zaznaczyć ciekawy fakt niejednakowego pobierania tej formy przez wszystkie osobniki. Jakkolwiek wszystkie okazy zawierały znaczne ilości An. cochlearis, u karasia oznaczonego nr VI przewód pokarmowy wypchany był wprost tą formą. Naliczono sztuk aż 772, со na ogólną cyfrę 1143 sztuk znalezionych u wszystkich 9 egzemplarzy stanowi prawie 2/3 znalezionyoh ogółem egz. An. cochlearis; tylko 1/3 przypada na pozostałe 8 karasi.

Wobec tak ciekawego stosunku liczbowego, w jakim pobierana była An. cochlearis, ilość sztuk obliczona na głowę, wynosząca 127, nie odzwierciedla nam istotnego znaczenia, jakie ta forma przedstawia w pożywieniu zbadanych 9 karasi. Osobnik nr VI ciekawy jest jeszcze z tego względu, że obok masowo pobranego An. cochlearis zupełnie nie znaleziono w nim Chironomidae , oraz najmniej spomiędzy wszystkich egzemplarzy Chydorinae.

Najliczniej natomiast po An. cochlearis oraz Eudorina elegans występują u niego okrzemki, głównie Navicula (182 sztuki); tylko u tego egzemplarza znaleziono Peridinium (w ilości 17 sztuk), u innych okazów zupełnie nie obserwowane. Karaś ten odznacza się specyficznym smakiem i wybitnie odróżnia się w doborze swego pokarmu od reszty egzemplarzy, których pożywienie jest na ogół do siebie podobne. Należy przy tym zaznaczyć, iż wielkością nie różnił się od innych karasi, zajmując со do długości czwarte z kolei miejsce. Znaczną rolę w pożywieniu zbadanych karasi odgrywają okrzemki. Na pierwsze miejsce wysuwa się Navicula (sp. var.), której przypada około 45/1, stanowiąca mniej więcej 1/3 całkowitej ilości okrzemek. Z pozostałych okrzemek, w których skład wchodzi Epithemia turgida, Fraguaria mutabilis, Amphora ovalis, Eunotia arcus, Diatoma sp. Melosira sp., najliczniej występuje Epithemia turgida (ilość sztuk na głowę około 12), reszta znajdywana była pojedynczo.

Na następnym miejscu pod względem zaobserwowanej częstości stoją Chydorinae, głównie Chydorus sphaericus; na głowę przypada 33 sztuk. Jest on pobierany równomiernie przez wszystkie osobniki z wyjątkiem egzemplarza nr VI, u którego znaleziono tylko 3 szt. Chydorus sphaericus oraz 3 szt. Chydorinae nie ozn.

Chydorinae sp. var. dość częste, ilość sztuk przypadająca na pojedynczego osobnika wynosi prawie 13/1. Z Chlorophyceae w większych ilościach znaleziono tylko Scenedesmus, i to jedynie w egzemplarzach nr VIII i IX. Poza tym Chlorophyceae, bardzo nieliczne.

Z Conjugatae najliczniej Spirogyra (11/1); Closterium bardzo nieliczne.

Chironomidae na ogół rzadziej spotykane. Ilość sztuk na głowę — 12/1. Największą ich ilość zawierał karaś nr I, bo 35 sztuk, w nrze VI natomiast nie znaleziono ani jednej sztuki. Dalszą z kolei со do ilości grupą są Rhizopoda z 2 przedstawicielami, Arcella i Difflugia. Częściej spotyka się Arcella (6/1), rzadziej Difflugia (2.5/1).

Z Copepoda znaleziono tylko Cyclops (5.5/1), Diaptomus znaleziono tylko 1 egzemplarz w przewodzie pokarmowym karasia nr III. Ze względu na to, że według prof. Spiczakowa gatunek ten jest stale omijany przy wyszukiwaniu pokarmu również przez karpie, fakt znalezienia Diaptomus w przewodzie pokarmowym należy uważać za przypadkowy.

Ciliata są bardzo nieliczne, znaleziono je tylko u 4 osobników, ilość spotkań na głowę wynosi 4/1, stanowią zatem pokarm przypadkowy.

Peridinium znaleziono tylko u karasia nr VI w liczbie 17 sztuk.

Z Cyanophyceae znaleziono Oscillatoria sp. bardzo nielicznie, a więc nie odgrywa ona większej roli. Natomiast licznie znajdywano gatunek Oscillatoria putrida, określany nie liczbowo, ale tylko znakami schematycznymi według częstości pojawienia się. Gdy porównamy znalezione formy w przewodach pokarmowych ze składem planktonu w dniu 25 czerwca, kiedy złowione zostały karasie, okazuje się, iż na ogól formy najliczniej znalezione w przewodach pokarmowych występują w tym dniu również licznie w planktonie. Nie spotyka się jedynie w pożywieniu karasi Brachionus ang. v. bidens oraz Synchaeta pectinata, występujących dość często w planktonie, oraz brak zupełnie w pożywieniu Dinobryon, który w planktonie licznie się pojawia, co wskazuje, że pokarm był do pewnego stopnia elektywny.

Przechodząc do ogólnego scharakteryzowania pożywienia zbadanych karasi, należy stwierdzić, iż pożywienie tych 9 egzemplarzy jest typowo mieszanym pożywieniem. Nie możemy wcale mówić o przewadze typu roślinnego lub też zwierzęcego, zarówno bowiem roślinne organizmy, jak i zwierzęce u każdego egzemplarza są mniej lub więcej przemieszane.

Wśród pokarmu roślinnego odgrywa główną rolę Eudorina elegans, okrzemki (Navicula) oraz Oscillatoria putrida, zwierzęcego Anuraea cochlearis, Chydorus sphaericus oraz Chironomidae. Wprawdzie organizmy zwierzęce występują liczbowo mniej licznie, jednakże ze względu na wyższą wartość odżywczą posiadają co najmniej tę samą wartość co formy roślinne, o ile nawet te ostatnie nie przewyższają. Stąd wynika, że pożywienie Carassius carassius m. humilis ze stawku w Ogrodzie Botanicznym zajmuje mniej więcej pośrednie miejsce między pożywieniem Carassius carassius forma typ., oraz Carassius car. m. humilis, zbadanym przez innych autorów.

Sidebar