Suplement CLXXXIX
Strzyżewska K., 1979: Lin (Tinca tinca L.) Zalewu Wiślanego. [Tench – Tinca tinca L. in the Vistula Lagoon]. Prace MIR, 10: 461-469.
UDC 597.554.3(26.04:282.243.61)
Kamila Strzyżewska
LIN (Tinca tinca L.) Zalewu Wiślanego
Линь (Tinca tinca L.) Вислнского залива
Tench (Tinca tinca L.) of the Firth of Vistula
Środowiskiem odpowiednim dla lina są wody o silnie mulistym dnie, płytkie, dobrze nagrzane i gęsto porośnięte roślinnością taką jak osoka aleosowata (Stratiotes aloides L.), na której składa on ikrę, rogatek (Ceratophyllum demersum L.), rdestnica (Potamogeton crispus L.) oraz sitowie i pałka. W środowisku tym znajduje też lin odpowiedni dla siebie pokarm, który stanowią: robaki, skorupiaki, larwy owadów (głównie larwy ochotkowatych), oraz małże i ślimaki.
Lin żyje w strefie przybrzeżnej. W Zalewie Wiślanym występuje począwszy od Kątów poprzez tereny przy kanałach do Kamienicy, teren ten odpowiada bowiem jego wymogom życiowym. Dno jest tu na ogół muliste, głębokość nie przekracza 2 m; stąd też lin znajduje tu właściwą sobie roślinność oraz pod dostatkiem pokarmu. Poławiany tu bywa w zasadzie przez cały rok z tym, że najwydajniejszy okres połowów przypada na miesiące wiosenno-letnie. Do połowów lina używa się różnego typu narzędzi stawnych.
Według danych niemieckich połowy lina w latach 1930—1936 wahały się w granicach 0,5—1,3% wszystkich ryb odławianych na Zalewie.
Tablica I
Połowy lina na Zalewie Wiślanym w latach 1930—1936
Catches of tench in the Firth of Vistula in 1946-1951
. Rok — Year
. 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936
_______________________________________________
. kg
_______________________________________________
Ogółem
Total 1 151 100 1 136 400 1 219 500 1 127 100 1 203 300 1 057 900 1 151 700
Lin
Tench 5 800 7 400 15 500 7 100 7 500 11 700 10 900
Udział lina
Participa-
tion of
tench 0,50 0,65 1,30 0,63 0,62 1,1 0,95
%
W okresie powojennym statystyka połowów na Zalewie Wiślanym prowadzona jest od 1946 r. Najlepsze połowy lina osiągnięto w 1947 r. (5,2%). W latach następnych spotykamy się ze stopniową zniżką jego udziału w połowach i prawdopodobnie z tego powodu od 1952 r. lin nie jest objęty osobną statystyką, lecz wykazywany przy statystykach połowów innych ryb.
Tablica II
Połowy lina na Zalewie Wiślanym w latach 1946—1951
Catches of tench in the Firth of Vistula in 1946-1951
. Rok — Year
Połowy
Catches 1946 1947 1948 1949 1950 1951
_______________________________________________
. kg
_______________________________________________
Lin
Tench 20 690 34 627 58 800 33 093 38 302 8 219
Udział lina
Participa-
tion of tench 4,4 5,2 5,1 3,1 3,3 1.0
%
Wydaje się słuszne tłumaczenie faktu uzyskiwania wysokich połowów ryb na Zalewie latami „ugorowania zbiornika”, które miały miejsce w okresie wojennym i powojennym. Ryby mogły odbywać tarło na znacznie zwiększonym obszarze (Żuławy), miały też doskonałe warunki rozwoju i wzrostu, a poza tym przez kilka lat nie były odławiane. Niskie obecnie połowy należy tłumaczyć przede wszystkim tym, że lin w okresie tarła bywa intensywnie odławiany jeszcze przed złożeniem ikry, wskutek czego stado nie może w należyty sposób się odrodzić.
Ze względu na to, że lin jest rybą bardzo cenną, należałoby się zająć podniesieniem jej pogłowia przez zarybianie, tym bardziej iż tempo wzrostu lina — podobnie jak innych ryb zalewowych — jest bardzo szybkie, a ilość pokarmu — wystarczająca *.
Materiał do niniejszego opracowania stanowiło 410 sztuk lina (Tinca tinca L.), które poddawano mierzeniu i ważeniu. Ponadto określano płeć na podstawie wtórnej cechy płciowej, tj. twardego promienia płetwy brzusznej występującego u samców. Trzeba zaznaczyć, że z naszych ryb słodkowodnych tylko u lina można odróżnić płeć bez oglądania gonad.
______________________________
* Z badań prowadzonych przez Żmudzińskiego [5] wynika, że ogólna biomasa fauny dennej w Zalewie Wiślanym wynosi około 9000 t, z czego na larwy ochotkowatych (Tentipedidae), które stanowią pokarm lina przypada 63,8%, na mięczaki (Mollusca) — 13,4%.
Dane te dotyczą terenów śródzalewowych. Lin zaś żyje w strefie przybrzeżnej, gdzie biomasa mięczaków jest znacznie wyższa, stąd wniosek, że znajduje on tu znacznie więcej odpowiedniego dla siebie pokarmu.
Materiał zaczęto zbierać od lipca 1953 r., a skończono — w lipcu 1954 r. Ze względu na to, że w okresie zimy Zalew jest zamarznięty, z miesięcy zimowych materiału nie ma. Ponieważ ze zdobyciem lina w innych miesiącach były także trudności, występują w materiale luki, które oczywiście obniżają jego wartość. Na początku pracy założono, że będzie się pobierać co miesiąc 100 sztuk, ale często i to było niemożliwe, bo żeby osiągnąć taką ilość, trzeba by było przebywać w terenie niemal cały miesiąc. Z podanych względów opracowanie niniejsze należy traktować jako wstępne i orientacyjne.
Tablica III
Charakterystyka badanego materiału
Characteristic of material for examination
. Oznaczono
Data połowu Ilość sztuk płeć
Date of catch Number of ind. (sztuk) ♂ ♀
. Sex denote-
. ment (ind.)
VII. 1953 151 103 38 65
VIII. 1953 99 — — —
IX. 1953 92 92 35 57
XI. 1953 52 52 16 36
IV. 1954 9 9 1 8
VII. 1954 7 7 3 4
Ogółem
Total 41 263 93 170
.
Rys. 1. Procentowy udział lina w poszczególnych grupach wieku — Fig. 1. Percentage participation of tench in particular age groups
Jak to widać z tablicy III na 410 sztuk oznaczono płeć u 263 egzemplarzy, z których większość stanowiły samice, bo 170 szt, co stanowi 65%, a więc prawie 2/3 całości materiału.
W wyniku odczytania wieku lina z łusek stwierdzono, że główną rolę w połowach przemysłowych odgrywają 3-, 4-, 5- i 6-latki, które stanowią łącznie 83%, a na pozostałe przypada zaledwie niecałe 17%.
W analizie wyróżniono jedenaście grup wieku od 0—X (rys. 1). Dla każdej grupy wieku wyliczono średnią długość i średni ciężar; dane te przedstawiono w tablicy IV.
.
Tablica IV
Średnia długość i ciężar oraz ilość sztuk w poszczególnych grupach wieku
Mean length, mean weight and number of individuals in particular age groups
Grupa wieku Ilość — Number Średnia długość Średni ciężar
Age group szt. — ind. % Mean length Mean weight
. cm g
0 4 0,98 13,5 54
I 4 0,98 19,3 140
II 6 1,46 22,5 192
III 67 16,35 29,2 446
IV 109 26,58 36,0 811
V 104 25,36 39,0 977
VI 61 14,87 41,6 1 311
VII 19 4,64 44,3 1446
VIII 21 5,12 45,8 1 698
IX 11 2,68 49,0 1 864
X 4 0,98 51,0 2 375
Razem
Total 410 100,00 — —
Jak już wspomniano, w połowach największą rolę odgrywają grupy wieku od III do VI. Ich średnia długość waha się w granicach 21—42 cm, a średni ciężar — od 450 do 1300 g.
Rozrzut w poszczególnych klasach ciężaru przedstawia tablica V (rys. 2)
Tablica V
Ilość i procent sztuk lina w poszczególnych klasach ciężaru
Number and percent of tench individuals in particular weight classes
.
. Ilość sztuk
Ciężar Number of indi-
Weight viduals %
g
250 21 5,1
500 43 10,4
730 60 14,6
1000 122 29,8
1250 76 18,5
1500 40 9,8
1750 25 6,1
2000 15 3,7
> 2000 8 2,0
Razem
Total 410 100,00
Rys. 2. Procentowy udział lina w poszczególnych klasach ciężaru — Fig. 2. Percentage participation of tench in particular weight groups
Tablica VI
Ilość i procent sztuk lina poszczególnych długości
Number and percent of tench individuals of particular length
Długość Ilość sztuk Długość Ilość sztuk
Length Number % Length Number %
cm of indivi- cm of indivi-
. duals duals
12 1 0,24 34 10 2,44
13 1 0,24 35 20 4,90
14 1 0,24 36 21 5,12
15 1 0,24 37 33 9,26
16 — — 38 32 7,80
17 — — 39 44 10,73
18 1 0,24 40 27 6,59
19 1 0,24 41 23 5,60
20 2 0,49 42 19 4,64
21 1 0,24 43 19 4,64
22 2 0,49 44 18 4,40
23 4 0,98 45 9 2,20
24 4 0,98 46 3 2,20
25 4 0,98 47 6 1,46
26 10 2,44 48 3 1,95
27 3 0,74 49 2 0.49
28 6 1,46 50 4 0,98
29 7 1,70 51 5 1.22
30 9 2,20
31 11 2,68
32 17 4,14 Razem
33 10 2,44 Total 410 100,00
Jak wynika z tablicy V oraz rysunku 2, ciężar większości poławianych osobników waha się w granicach 400—1250 g.
Podobnie jak dla ciężaru, zrobiono również zestawienie długości lina (tabl. VI, rys. 3), z którego wynika, że długość większości osobników mieści się w granicach 31—44 cm. Te wielkości stanowią także przewagę w połowach przemysłowych na Zalewie Wiślanym. Tempo wzrostu lina pod względem długości i ciężaru przedstawia tablica VII.
Rys. 3. Procentowy udział lina w poszczególnych klasach długości — Fig. 3. Percentage participation of o tench in particular length groups
Tablica VII
Tempo wzrostu lina w Zalewie Wiślanym
Rate of growth of tench in Firth of Vistula
Grupa wieku
Age group I II III IV V VI VII VIII IX X
Średnia długość
Mean length 13,5 19,3 22,5 29,2 36,0 39,0 41,6 44,3 45,8 49,0 51,0
cm
Przyrost
Rate of growth 5,8 3,2 6,7 6,8 3,0 2,6 2,7 1,5 3,2 2,0
cm
Średni ciężar
Mean weight 54 140 192 446 811 977 1311 1446 1698 1864 2375
g
Przyrost
Rate of growth 86 52 254 365 166 334 135 252 511
g
Na podstawie tablicy VII trudno w zasadzie wyciągnąć jakieś wnioski, ponieważ zawarte w niej dane nie wskazują zdecydowanie na jakąś regularność. Można tylko stwierdzić, że jeśli chodzi o przyrost długościowy, to jest on najintensywniejszy między 2—3 oraz między 3—4 rokiem życia. To samo można by powiedzieć i o tempie przyrostu wagowego z tym, że jest ono bardzo intensywne także między 5—6 rokiem życia. Prawdopodobnie można by powiedzieć coś więcej, gdyby materiał badawczy był liczniejszy. W literaturze opracowań o linie właściwie się nie spotyka.
W tablicy VIII podaję za Staffem [3] tabelkę Morozowej mówiącą o ciężarze i długości lina w jeziorach okręgu leningradzkiego. W pracy pt. „Przemysłowe ryby ZSRR” [4] znajdujemy następującą wzmiankę o linie: „Lin osiąga długość 63,5—70 cm i ciężar 7,5 kg. W przemysłowych połowach w delcie Dniepru ciężar lina waha się od 87 do 1645 g, średnio 400—525 g, w jeziorach obwodu leningradzkiego 300—400 g.”
Tablica VIII
Ciężar i długość lina w jeziorach okręgu leningradzkiego według Morozowej
Weigth and length of tench in the Leningrad district lakes after Morozowa
Grupa
wieku
Age group I II III IV V VI
Długość
Length 14,8 16,6 19,6 23,6 28,8 29,8
(cm)
Ciężar
Weight 50 141 279 505 1 120
(g)
Wzrost zależy od warunków życia w zbiorniku i bywa bardzo różny: w Jeziorze Ubińskim (Syberia) lin w wieku 5+ osiąga długość 19,2 cm i ciężar 191 g. W wieku 10 lat lin z Jeziora Libawskiego ma 46,5 cm długości i ciężar 1,49 kg. W tej samej książce spotykamy jeszcze zestawienie, które podajemy w tablicy IX
Tablica IX
Długość (longitudo corporis) i ciężar lina w jez. Czerbakul i Dolnej Wołdze
Length (longitudo corporis) and weight of tench In Czerbakul Lake and Lower Volga
Grupa Jezioro Czerbakul 1941 Dolna Wołga 1940
wieku Czerbakul Lake Lower Vołga
. długość bez ciężar długość bez
. płetwy ogonowej weight płetwy ogonowej
. length without g length without
. caudal fin caudal fin
. cm cm
I — — 13,6
II 15,8-18,6 60-96 21,6
III — — 25,7
IV 25,7-26,1 285-307 27,5
V 29,6 545 —
VII 35,3 825 —
VIII 35,9 855 —
W tablicy tej podana jest długość lina bez płetwy ogonowej, tzn. długość ciała (longitudo corporis), a nie jak to się zwykle podaje u nas długość całkowitą (longitudo totalis). Ponieważ część naszego materiału jest mierzona w jednej i drugiej długości, podamy ją tu dla porównania danych.
Tablica X
Średnia długość (long. totalis i long. corporis) lina Zalewu Wiślanego w poszczególnych grupach wieku
Mean length (long. totalis and long. corporis) of the Firth of Vistula tench in particular age groups
Grupa
wieku
Age group 0 I II IV V VI VII VIII IX X
Long. totalis 13,5 19,3 22,5 29,2 36,0 39,0 41,6 44,3 45.8 49,0 51,0
Long. corporis — 16,2 19,3 24,0 30,2 32,8 35,4 37,0 39,0 41,5 42,0
Różnica
Difference — 3,1 3,2 5,2 5,8 6,2 6,2 7,3 6,8 7,5 9,0
Jak widzimy, różnica między jedną długością a drugą zależy od wielkości ryb i waha się od 3 cm u najmłodszych (w naszym materiale) do 9 cm u najstarszych.
Tablica XI
.
Długość (long. corporis) lina w Zalewie Wiślanym, jez. Czebarkul i Dolnej Wołdze
Length (long. corporis) of the tench in the Firth of Vistula, Czebarkul Lake and Lower Volga
Grupa Longitudo corporis
wieku cm
. Zalew Wiślany Jezioro Czebarkul Dolna Wołga
. Firth of Vistula Czebarkul Lake Lower Volga
I 16,2 — 13,6
II 19,3 15,8-18,6 21,6
III 24,0 — 25,7
IV 30,2 25,7-26,1 27,5
V 32,8 29,6 —
VI 35,4 — —
VII 37,0 35,3 —
VIII 39,0 35,9 —
IX 41,5 — —
X 42,-(1)*— —
* Liczba w nawiasie oznacza ilość zbadanych osobników. – Number in brackets denote number of examined indivlduals.
Analizując tablicę XI widzimy, że wzrost lina w Dolnej Wołdze w drugim i trzecim roku życia jest szybszy niż w Zalewie Wiślanym. W jeziorze Czebarkul wzrost jest nieco gorszy jak w Zalewie. Można więc stwierdzić, że lin znalazł w Zalewie Wiślanym korzystne warunki bytowania.
Powyższa krótka analiza stada mimo woli nasuwa wniosek, czy nie należałoby się zastanowić nad zwiększeniem liczebności lina, tym bardziej, że jest on rybą cenioną ze względu na swe wartości konsumpcyjne, a w Zalewie — jak już mówiliśmy — ma dogodne warunki bytowania.
РЕЗЮМЕ
1. В уловах одиннадцат возрастных групп от 0-X. Оснонвое значение имеют рыбы в возрасте 3-6 лет. В иследованном материале они составляют совместно свыше 83%.
2. В иследованном материале преобладали самки, составляющие 65%
3. Вес промысловых рыб колеблется в пределах 800-1250 г, а длина 30-45 см.
4. Темпы роста по длине наиболее интенсивен от 0-5 лет года жизни, а по весу между 2-3, 3-4 и 5-6 годом жизни.
SUMMARY
1. There appear in the catches eleven age groups from 0—X. The most important role is performed by the fish 3—6 years of age. They constitute above 83% of the materiał examined.
2. Females predominated in the analysed materiał, constituting 65% of the whole materiał.
3. The weight of the fish most frequently caught oscillates in the limits of 800-1250 g, the length 30-45 cm.
4. The rate of growth as regards length is the most intensive between 0—5 years of age. and as regards weigth between 2—3, 3—4 and 5—6 year of age.
LITERATURA
1. Bernatowicz S. — Botanika rybacka, 1951.
2. Jahresberichte über die Deutsche Fischeret, Berlin 1931—1937.
3. Staff F. — Ryby słodkowodne Polski i krajów ościennych. Warszawa 1948.
4. Promysłowyje ryby SSSR. WNIRO 1949 .
5. Szarejko D. — Roślinność Zalewu Wiślanego. Proce MIR, Nr S, 1955 .
6. Żmudziński L. — Zoobentos Zalewu Wiślanego. Prace MIR, Nr 9, 1957.