Suplement CXXXIII
SPRAWOZDANIA Z POSIEDZEŃ KOMISJI
Druk. Uniwersytetu Jagiellońskiego 1961
Komisja Biologiczna
Czł. Z. Grodziński i prof. S. Smreczyński przedstawili pracę Alicji Pollak pt. Główne naczynia ciała oraz naczynia włosowate mięśni niektórych ryb kostnoszkieletowych. Część II. Piskorz (Misgurnus fossilis L.).
Jako materiału do badań użyto dorosłych piskorzy Misgurnus fossilis L., których naczynia wypełniono tuszem kreślarskim. Wypreparowano główne naczynia ciała oraz naczynia mięśni oka, mięśni bocznych i podskórnych tułowia oraz ogona. Sporządzone skrawki histologiczne posłużyły do obliczeń ilości kapilar, włókien mięsnych oraz grubości tychże, a także do wykrycia obecności myohemoglobiny.
Układ głównych naczyń piskorza wykazuje kilka cech specyficznych. W obrębie głowy występuje stale jedna V. jugularis inferior i dwie Aa. hypobranchiales mediae.
Ilość żył wątrobowych Vv. hepaticae waha się od 3-6. Circulus cephalicus jest wydłużony i otwarty od przodu, co stoi w związku z obecnością parzystych Aa. encephalicae.
Brak nibyskrzela powoduje przejęcie funkcji ukrwienia mięśni gałek ocznych i samych gałek przez gałązki A. cerebri anterior et ophthalmica. Krew żylną z mięśni oka zbiera V. ophthalmica magna.
Mięśnie policzka i brzeg pyska unaczyniony jest przez A. orbito-oralis.
W tułowiu istnieje tylko jedna żyła główna. Żyła ta, V. cardinalis posterior dextra biegnie lewą nerką i w każdym metamerze ciała zbiera z prawej nerki 1-3 żył. W przedniej części ciała przechodzi do prawej nerki i otwiera się do prawego Ductus Cuvieri.
A. V. segmentales dorsales, laterales et intercostales są metameryczne i w przeważającej ilości segmentów asymetryczne. Alternacja żył i tętnic segmentalnych jest na ogół regularna.
W kanale hemalnym przednich kręgów ogona obecna jest nerka ogonowa. Na tym odcinku żyły segmentalne uchodzą do V. caudalis za pośrednictwem nerki i jej krążenia wrotnego, w pozostałej części ogona wprost do niej. A. i V. segmentales ventrales istnieją tylko w ogonie.
Obliczono ilość kapilar i włókien mięsnych obecnych w 1 mm² poprzecznego przekroju przez badane mięśnie. Największą ilość włókien i kapilar posiadają cienkie włókna mięśni gałek ocznych. Najmniejszą ilość wykazują mięśnie boczne tułowia.
Obliczono również grubość włókien mięsnych badanych mięśni oraz ilość kapilar obsługujących pojedyncze włókno mięsne. Ze stosunku jednych do drugich wynika, że najlepiej unaczyniony jest mięsień podskórny tułowia a na drugim miejscu ogona, najgorzej włókna cienkie mięśni oka. Jednakże ze względu na grubość włókien mięsnych mięśni podskórnych (15,34 i 12, 25,5 mikronów), cienkie włókna mięśni oka (6 i 16 mikronów) mogą być lepiej odżywione. W mięśniach bocznych włókna są znacznie grubsze. W tułowiu osiągają przeciętnie 31 i 77 mikronów, w ogonie 28 i 67 mikronów. Stosunek ilości kapilar do włókien mięsnych wskazuje, że odżywianie mięśni ogona jest tylko nieznacznie lepsze.
Zarówno mięśnie boczne i podskórne tułowia oraz ogona, a także mięśnie oka nie wykazały obecności myohemoglobiny.
*
* *
Czł. Z. Grodziński i doc. A. Kulczycki przedstawili pracę Oty Oliva pt. Myodom u ryb. Część I. Myodom troci — Salmo trutta trutta L. i pstrąga — Salmo Gairdneri irideus Gibb.
Tylny myodom zarówno u troci jak i u pstrąga jest otoczony przez alisphenoid, basisphenoid, parasphenoid i basioccipitale, bez wyraźnych różnic między obu tymi gatunkami.
Przedni myodom jest zamknięty w chrzęstnym ethmoidale i otwiera się do oczodołu.
W przedniej części myodomu znajdują się cztery mięśnie oczne proste. Mięsień prosty zewnętrzny rozciąga się od oka do tylnego końca myodomu i dosięga 1 kręgu.
Tylny koniec mięśnia prostego środkowego jest połączony z parasphenoid na poziomie przedniego brzegu kości potylicznej.
Dwa mięśnie skośne, tj. musculus obliquus superior i m. obl. inferior wchodzą do przedniego myodomu.
Przekrój poprzeczny przeprowadzony w połowie długości każdego mięśnia ocznego ma kształt mniej lub bardziej owalny.
Przy brzegach włókna mięsne są na ogół mniejsze i ściślej przylegają do siebie niż w środku. W odcinkach o dużym nagromadzeniu włókien cienkich występuje duża ilość kapilar, w przeciwieństwie do odcinków o włóknach grubych, gdzie na ogół kapilary są rzadko.
We wszystkich mięśniach można obserwować często zjawisko degeneracji typu drobnoziarnistego rozpadu.
Stwierdza się znaczne różnice u obu gatunków między ilością kapilar i włókien mięsnych, przeliczonych na 1 mm² powierzchni mięśnia, jeżeli liczy się osobno włókna cienkie i grube, w odcinkach, w których przeważa jeden rodzaj włókien.
U troci 20-28 cm długości stwierdzono 245-382 włókna grube i 1050-2125 włókien cienkich w przeliczeniu na 1 mm² powierzchni przekroju różnych mięśni ocznych. U tych samych okazów występuje najwyżej 132-200 kapilar, w miejscach, gdzie są włókna cienkie.
Przeciętna średnica grubych wynosi 65-84 µ, cienkich 9-12 µ.
U pstrąga o podobnych rozmiarach stwierdzono 355-485 grubych i 1325-2500 włókien cienkich w przeliczeniu na 1 mm² przekroju w różnych typach mięśni ocznych.
U tych samych okazów występuje 115-507 kapilar w związku z włóknami grubymi i 692-1082 kapilary związane ściśle z odcinkami o włóknach cienkich.
Przeciętna średnica włókien grubych wynosi od 36-51 µ, a cienkich od 7-12 µ.
*
* *
SPRAWOZDANIA Z POSIEDZEŃ KOMISJI
Druk. Uniwersytetu Jagiellońskiego 1963
Czł. Z. Grodziński i prof. A. Pigoń przdstawili pracę R. Towarnickiego pt. Angioarchitektonika daszku mózgowego szczupaka Esox lucius L.
Na podstawie badań histologicznych mózgów, których naczynia były uprzednio wypełnione barwikiem, autor przedstawia angioarchitektonikę daszku wzrokowego w śródmózgowiu. Krew zdąża od tętnic znajdujących się w podstawie daszku wzrokowego do żył, które rozprzestrzeniają się na jego zewnętrznej powierzchni. Układ naczyń w samym daszku dostosowuje się do jego budowy histologicznej. W warstwach mózgu zawierających dużo komórek nerwowych (4a, c oraz 6 wg podziału Krausego) naczynia tworzą bardzo obfite sieci. Ten typ unaczynienia jest wyrazem fizjologicznych właściwości; warstwy silniej unaczynione pracują intensywniej niż pozostałe.
*
* *
Czł. Z. Grodziński i prof. A. Pigoń przedstawili pracę A. I. Zotina pt. Mechanizm powstawania bruzd podziałowych w jajach ryb jesiotrowatych i płazów.
Jako materiał do badań posłużyły jaja Ambystoma punctatum i Acipenser güldenstädti colchicus. Jeżeli nacisnąć powierzchnię tych jaj pręcikiem szklanym, w kilkadziesiąt minut po zapłodnieniu, to po usunięciu pręcika pojawiają się zmarszczki rozchodzące promienisto od miejsca mechanicznego podrażnienia. Reakcja ta nie zachodzi, jeżeli zadziałać na jaja uprzednio substancjami, które hamują podział komórek, np. kolchicyną, uretanem, HgCl2. Podobne zmarszczki powstają, jeżeli do jaja jesiotra wprowadzić pręcik szklany przez biegun odżywczy i skierować go pod powierzchnię bieguna twórczego. Podczas bruzdkowania jaj płazów i jesiotrowatych pojawiają się również podobne zmarszczki w sąsiedztwie bruzd podziałowych. Można zatem powiedzieć, że powierzchniowa warstwa jaj zapłodnionych może w określonych miejscach i warunkach falować, marszczyć się, kurczyć. Jakie bodźce wywołują to zjawisko? W jajach jesiotrów opisano już dawno, w miejscu przyszłej płaszczyzny podziału komórki jajowej warstwę plazmy odmiennie barwiącej się, nazwanej diastema. Diastema tworzy się prostopadle i symetrycznie do wrzeciona podziału i rozrastając się podczas anafazy dochodzi pod powierzchnię jaja. Przez ściskanie jaj zapłodnionych dwoma płytkami szklanymi udało się ustalić, że położenie przyszłej płaszczyzny podziału jest zdeterminowane pod koniec anafazy. W tym właśnie momencie diastema dochodzi pod powierzchnię jaja i zlewa się z powierzchniową warstwą plazmy. Diastema jest zatem tym czynnikiem wyzwalającym tworzenie się bruzdy podziału i zmarszczek plazmy.
Przypuszczenie to potwierdzają skutki zniszczenia i rozproszenia diastemy. W jaju aksolotla można to zrobić przez zanurzenie go do 99% roztworu D2O na 15 minut, w jaju jesiotra przez wprowadzenie igiełki szklanej do jaja i mechanicznego zbełtania plazmy. Cząstki rozbitej diastemy podchodzą do bieguna twórczego i powodują powstanie tutaj fałszywych, bezjądrzastych i licznych mikromerów. Autor proponuje nową hipotezę, która ma wyjaśnić mechanizm powstawania bruzd podziałowych podczas bruzdkowania. Diastema rozrasta się od wrzeciona podziałowego w kierunku powierzchni jaja. Tutaj w miejscu przyszłej bruzdy pobudza warstwę powierzchniową plazmy do falowania i kurczenia się.
*
* *
Czł. Z. Grodziński i prof. J. Kreiner przedstawili pracę M. Jakubowskiego pt. Narządy zmysłowe skóry ryb. I. Narządy linii nabocznej jazgarza Acerina cernua L.
Zbadano narządy linii nabocznej u jazgarza, Acerina cernua L., na preparatach histologicznych i totalnych z wybarwionymi osmem nerwami lub z naczyniami krwionośnymi wypełnionymi tuszem.
Ustalono rozmieszczenie kanałów linii nabocznej razem z ich ciałkami zmysłowymi oraz rozmieszczenie jamek zmysłowych. Prześledzono przebieg nerwów od ciałek narządu linii nabocznej do mózgu.
Ciałka zmysłowe kanałowe występują mniej więcej w stałej ilości i osiągają dużą średnicę (0,6-2,5 mm). Składają się one z części łącznotkankowej i nabłonkowej. W strefie zmysłowej nabłonka znajduje się warstwa komórek zmysłowych, osadzonych na komórkach zrębowych. Strefa płaszczowa zawiera tylko komórki zrębowe. Całą część nabłonkową przykrywa bezpostaciowy osklepek. W części łącznotkankowej, na pograniczu z nabłonkiem, znajduje się bardzo obfita sieć naczyń włosowatych, zagęszczona pod strefą zmysłową. Do ciałka dochodzi także gruby nerw, który pod strefą zmysłową rozpada się na kłębek włókien przenikających aż do komórek zmysłowych.
Jamki zmysłowe są skupione w określonych okolicach ciała w szeregi lub grupy. Występują w nich grupy komórek zmysłowych osadzonych na komórkach zrębowych, otoczone pierścieniem złożonym ze zwykłych komórek naskórka (wargi). Pierścień ten oddzielony jest od reszty naskórka głębokim rowkiem.
Rozmieszczenie i budowa neuromastów jest tego rodzaju, że jazgarz jako ryba przydenna jest dobrze informowany o ruchu wszystkich przedmiotów w wodzie, pływających nad nim (Dykgraaf, 1934).
*
* *
Czł. Z. Grodziński i prof. A. Pigoń przedstawili pracę D. Matyjewicz-Juszczyk pt. Naczynia krwionośne jajnika piskorza (Misgurnus fossilis L.).
Jako materiał do badań posłużyły piskorze (Misgurnus fossilis L.), złowione w listopadzie w Zatorze, których naczynia były wypełnione tuszem.
Piskorz posiada jajnik parzysty, typu workowatego, z którego ścian przyśrodkowych sterczą do wnętrza liczne fałdy. Jajowody są bardzo krótkie.
Dojrzałe jajniki (IV stadium skali Miejena) wypełnione są oocytami wszystkich faz rozwoju. Oocyty starszej generacji, zawierające żółtko, o średnicy od 0,1 do 1,5 mm grupują się w sposób naturalny w trzy klasy wielkości. Klasa I – obejmuje oocyty od 0,1 do 0,3 mm, II – od 0,4 do 1,0 mm i III od 1,1 do 1,5 mm średnicy. Najliczniejsza jest klasa III (49%).
Każdy z jajników jest unaczyniony przez 10 do 12 tętnic jajnikowych (A. ovarica), stanowiących odgałęzienia tętnic międzyżebrowych (A. intercostalis). Żyły jajnikowe (V. ovarica) w liczbie od 16 do 18 uchodzą do nerki bezpośrednio, lub za pośrednictwem żył międzyżebrowych (V. intcrcostalis) i włączają się w jej system wrotny.
Tętnice jajnikowe wchodzą na powierzchnie dośrodkowe jajnika rozgałęziając się dichotomicznie. Jednej tętnicy odpowiadają jedna lub dwie żyły. Zarówno między tętnicami jak i żyłami występują liczne anastomozy.
Boczną czyli jałową ścianę jajników zaopatruje wielka ilość cienkich naczyń odchodzących od żył i tętnic międzyżebrowych. Wnętrze jajnika unaczynione jest wyłącznie gałęziami tętnic i żył jajnikowych (A. V. ovaricae), biegnących obok siebie parami lub w pęczkach, liczących 3-6 naczyń. Ich końcowe odgałęzienia dochodzą do pęcherzyków Graafa, tworząc w jego ścianach charakterystyczny koszyczek naczyniowy.
Łączna długość kapilar wzrasta w ścianach pęcherzyka Graafa stale w miarę powiększania się jego średnicy. Gęstość unaczynienia ścian rośnie tylko w młodych pęcherzykach, w starszych powierzchniach ścian powiększa się szybciej, niż długość naczyń.
Długość naczyń powiększa się w dwa sposoby, początkowo przeważa tworzenie się nowych naczyń, później panuje wzrost naczyń gotowych.
*
* *
Czł. Z Grodziński i prof. K. Starmach przedstawili pracę A. Jasińskiego pt. Naczynia pęcherza pławnego ryb. Cz. I. Pęcherz pławny sielawy (Coregonus albula L.), pstrąga tęczowego (Salma irideus Gibb.) i przewodu powietrznego węgorza (Anguilla anguilla L.).
Opisano naczynia główne pęcherza pławnego sielawy oraz sieć kapilarną pęcherza sielawy, pstrąga i przewodu powietrznego węgorza. Naczynia kapilarne tworzą płaskie sieci podnadbłonkowe rozmieszczone w war stwie tkanki łącznej pęcherza. U sielawy przeciętna długość kapilar w polu 1 mm² pęcherza wynosi 35,15 mm, co daje powierzchnię 1,687 mm². Dla pstrąga odpowiednie liczby wynoszą 17,24 mm i 0,499 mm², a dla przewodu powietrznego węgorza 26,85 mm i 1,557 mm2. Budowa ściany i unaczynienie pęcherza sielawy oraz przewodu powietrznego węgorza upoważniają do wysunięcia przypuszczenia, że może w nich zachodzić wymiana gazowa pomiędzy światłem a naczyniami pęcherza.
*
* *
SPRAWOZDANIA Z POSIEDZEŃ KOMISJI
Druk. Uniwersytetu Jagiellońskiego 1964
Prof. K. Starmach i czł. Z. Grodziński przedstawili pracę S. Żarneckiego pt. Czasy wstępowania do Wisły letnich i zimowych. form łososia i troci w cyklu rocznym 1952.
1. Poddano badaniu na ciężar gonad 1039 osobników troci (Salmo truta) oraz 19 osobników łososia atlantyckiego (Salmo salar) wstępujących do Wisły w cyklu rocznym 1952, określając zarazem ich przynależność do typu letniego lub zimowego. Badaniami objęto 22,1% całego ciągu obu gatunków, objętego połowami w ujściu Wisły, który według oficjalnej statystyki składał się z 4795 sztuk. Łosoś atlantycki stanowił mniej niż 2% populacji troci.
2. Stwierdzono, że ciąg populacji zwanej letnią (Żarnecki 1963) składającej się z osobników idących na tarło z gonadami nie powiększonymi, zaczyna się w ujściu Wisły w miesiącu czerwcu, a kończy się zazwyczaj w pierwszej połowie października. Po tym okresie zapóźnione osobniki typu letniego spotyka się zupełnie wyjątkowo i pojedynczo. U samic stwierdzono, że średni ciężar jajników wynosił w r. 1952 w miesiącu czerwcu 1,47%, w lipcu 3,5%, w sierpniu 3,8%, we wrześniu 9,2% oraz w październiku 9,5% c. c. Jajniki i jądra rosną równomiernie i stopniowo od czerwca do sierpnia. Na przełomie sierpnia i września następuje znaczniejszy wzrost ciężaru gonad obu płci. W okresie styczeń-maj nie napotkano ani samców, ani samic o powiększonych gonadach.
3. W miesiącach letnich nie stwierdzono osobników typu zimowego. Pierwsze z nich pojawiają się w małej ilości we wrześniu, stanowiąc mały odsetek osobników typu letniego. W październiku ilość osobników typu letniego, które z reguły w drugiej połowie tego miesiąca zanikają. Ilość osobników zimowych osiąga swoje szczytowe nasilenie w listopadzie, przy czym maleje w grudniu i styczniu. Ciąg populacji zimowej rozpoczyna się więc we wrześniu a kończy w miesiącach zimowych. Nie stwierdzono różnic w czasach wstępowania obu płci.
Czasy wstępowania obu form sezonowych nakrywają się, jak wynika z powyższego, we wrześniu i październiku.
*
* *
Czł. Z. Grodziński przedstawił pracę własną pt. Laminarne krążenie krwi w naczyniach woreczka żółtkowego troci Salma trutta L.
W pracy chodziło o sprawdzenie, czy obserwacje wykonane na naczyniach tarczy zarodkowej kurczęcia powtórzą się na żyłach zarodkowych troci świeżo wylęgłych. Kropelkę tuszu wprowadzono do żyły ogonowej troci przy pomocy kaniulki szklannej i obserwowano pojawienie się podbarwionej na czarno krwi w żyle żółtkowej. Struga podbarwionej krwi płynęła w tej żyle obok strugi krwi czerwonej nie mieszając się z nią. Dowodziło to, że krew krążąca w tym naczyniu ma układ laminarny. Ponieważ krew dostaje się na woreczek żółtkowy poprzez wątrobę a naczynia zdążające od niej do żyły żółtkowej są u licznych osobników różnej długości, krew podbarwiona osiąga tę żyłę w różnych miejscach w czasie niejednakowym. Dzięki temu mogą do żyły dostać się nawet trzy strugi krwi podbarwionej, które przedzielone dwoma strugami krwi czerwonej płyną obok siebie. Krew w tym naczyniu posiada zatem układ laminarny we wszystkich warstwach. nie tylko w obwodowych.
*
* *
Czł. Z. Grodziński i prof. J. Ackermann przedstawili pracę W. Kilarskiego pt. Obserwacje nad miokardium komory sercowej tobiasza (Ammodytes tobianus L.).
Organizację komórek miokardium komory sercowej tobiasza (Ammodytes tobianus L.) obserwowano w mikroskopie elektronowym. Miokardium zbudowane jest z włókien mięśniowych prążkowanych mocno zespolonych przy pomocy wstawek o stosunkowo prostym przebiegu. Ściany komory pokrywają od,zewnątrz komórki epikardium z licznymi pęcherzykami pinocytotycznymi ograniczonymi gładką błoną. Wnętrze komory wyściela endokardium, w którym obserwowano pęcherzyki pinocytotyczne „włochate”. Siateczka sarkoplazmatyczna reprezentowana jest przez profile kanalików zlokalizowanych głównie wzdłuż włókienek kurszliwych, a nielicznie tylko w ich miąższu.
Siateczka sarkoplazmatyczna w miokardium tobiasza przypomina swym wyglądem S. R. serc wolno tętniących minoga i żółwia, chociaż serce jego tętni szybko.
*
* *
Czł. Z. Grodziński i prof. J. Ackermann przedstawili pracę Wandy Byczkowskiej-Smyk pt. Struktura komórek w wątrobie piskorza (Misgurnus fossilis L.).
Do badań posłużyły wycinki wątroby piskorzy świeżo złowionych lub przetrzymywanych w akwarium przez okres do stu dni. Przez ten czas ryby nie były żywione. Preparaty do mikroskopu optycznego utrwalano przez 24 godziny w temperaturze 4°C w formolu buforowanym buforem fosforanowym (pH = 6,6). Parafinowe skrawki grubości 8-10 µ. barwiono hematoksyliną i eozyną lub metodą Van Giesona. Glikogen wykrywano metodą Mac-Manusa.
Do mikroskopu elektronowego utrwalano preparaty metodą Palade’go, zatapiano w metakrylanach. Oglądano skrawki nie barwione. Glikogen uwidaczniano metodą podaną przez Drochmans’a.
W mikroskopie elektronowym stwierdzono, że hepatocyty piskorza pod względem ultrastruktury nie różnią się od hepatocytów innych kręgowców. Wszystkie organelle komórkowe, opisane poprzednio -zostały na preparatach wątroby piskorza odnalezione i zidentyfikowane. Również lokalizacja glikogenu i jego struktura są podobne jak u innych kręgowców. Glikogen występuje w komórce albo w postaci dużych złogów, zajmujących znaczną część cytoplazmy i całkowicie maskujących jej ultrastrukturę, albo jako drobne grudki, złożone z kilku mniejszych ziarnek. Niektóre grudki otoczone są pojedynczą błoną plazmatyczną. Glikogen gromadzi się między cysternami retikulum endoplazmatycznego, a nigdy wewnątrz nich.
U piskorzy głodzonych przez dłuższy okres czasu – hepatocyty zawierają znacznie mniejszą ilość glikogenu niż u piskorzy złowionych w pełnym okresie żerowania. W wątrobie piskorza występują drobne wysepki trzustki, rozrzucone nieregularnie i zawsze oddzielone od komórek wątrobowych kapilarnymi naczyniami krwionośnymi. Między naczyniami krwionośnymi a właściwymi komórkami trzustkowymi występuje warstewka tkanki łącznej. Komórki trzustkowe piskorza mają dobrze rozwinięte retikulum endoplazmatyczne i zawierają liczne, duże ziarna zymogenu, niezależnie od tego, czy pobierano materiał od okazów świeżo złowionych, czy od głodzonych.
*
* *
Czł. Z. Grodziński i prof. J. Ackermann przedstawili pracę pt. Organizacja siateczki sarkoplazmatycznej w mięśniach szkieletowych ryb. II. Okoń (Perca fluviatilis L.).
Mięśnie gałki ocznej i mięśnie tułowiowe obserwowano przy użyciu mikroskopu elektronowego. Mięśnie gałki ocznej są zbudowane z dwóch typów włókien: grubych o budowie charakterystycznej dla mięśni „białych„ i cienkich mających budowę mięśni „czerwonych”.
Oba typy włókien różnią się między sobą organizacją siateczki sarkoplazmatycznej i lokalizacją T. systemu. Włókna cienkie mają kanaliki T. systemu zlokalizowane w połączeniu prążków A – 1, czyli po dwie triady na jeden sarkomer. Włókna grube mają kanaliki T. systemu zlokalizowane na poziomie linii Z, tzn. po jednej triadzie na sarkomer.
Włókna mięśni tułowiowych są grube i należą do typu mięśni „białych”. Kanaliki T. systemu zlokalizowane są w tych włóknach na poziomie linii Z. Siateczka sarkoplazmatyczna wykazuje większy stopień komplikacji w mięśniach gałki ocznej niż w mięśniach tułowiowych.
*
* *
Sprawozdania z czynności i posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności, Tom XLVIII- XLIX, PAU, Kraków 1948
Czł. Z Grodziński przedstawił własną pracę pt. Rozwój naczyń krwionośnych w mózgu pstrąga tęczowego (Salmo irideus Gibb.).
Na materiale złożonym z zarodków długości 9 — 17 mm, o naczyniach krwionośnych wypełnionych tuszem, ustalono główne etapy rozwoju naczyń mózgowych. Naczynia tętnicze i żylne rozrastają się początkowo na powierzchni mózgu, od jego podstawy ku wierzchołkowi. Równolegle z grubieniem ścian pęcherzyków wrastają do ich wnętrza odgałęzienia głównych tętnic wzdłużnych. Prowadzi to ostatecznie do rozwoju obfitego układu tętniczego wewnątrzmózgowego; powierzchniowy zaś układ tętniczo-żylny zamienia się na czysto żylny. Wiele naczyń odbywa podczas rozwoju wędrówki czynne lub bierne.
*
* *
Sprawozdania Z Czynnosci i Posiedzeń
Tom 52, 1952
Członkowie Z. Grodziński i J. Stach przedstawili pracę pani D. Matyjewicz pt. Naczynia krwionośne jajnika okonia. Perca fluviatilis.
Naczynia nieparzystego jajnika okonia wypełniano roztworem wodnym błękitu pruskiego i cynobrową masą szelakową.
Jajnik okonia unaczynia A. ovarica, która stanowi odgałęzienie od A. coeliaco-mesenterica. Na jajniku dzieli się na dwie biegnące powierzchniowo w jego osi długiej, jedna po stronie grzbietowej, druga po brzusznej. Od naczyń wzdłużnych odchodzą pod kątem zbliżonym do prostego tętnice boczne o przebiegu również powierzchniowym. Tętnicom towarzyszą żyły. Ostatecznie V. ovarica uchodzi do lewego Ductus Cuvieri.
Drobne rozgałęzienia tętnic i żył dochodzą do pęcherzyków Graafa i na ich powierzchni tworzą sieć naczyń w postaci koszyczka. Żyła i tętnica nie dochodzą do pęcherzyka razem, ale zwykle na jego przeciwległych biegunach.
*
* *
Informator o wynikach badań naukowych 1969
D. Matyjewicz-Juszczyk: Naczynia krwionośne fladry czarnomorskiej (Pleuronectes flesus luscus Pall.).
Katedra Anatomii Zwierząt Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie.
Materiałem badań były samice fladry czarnomorskiej o długości całkowitej (longitudo totalis) 22 — 35 cm, łowione w Morzu Czarnym w okolicach Warny. Naczynia wypełniane były tuszem kreślarskim poprzez żyłę ogonową. Badano unaczynienie jajników ryb tego gatunku.
Jajniki fladry są parzystymi workami o wyraźnie zaznaczonej jamie jajnikowej a zbudowane są ze ścian płodnych z fałdami i ścian jałowych. Położone są w części ogonowej ciała i oddzielone od siebie przegrodą z promieni podstawowych płetwy odbytowej (basalia pinnae analis) i łuków hemalnych kręgów. U dojrzałych ikrzyć przednie części jajników wpuklają się do jamy brzucha i układają się po obu stronach pęcherza moczowego. Do każdego jajnika dochodzi jedna tętnica jajnikowa (a. ovarica) a odchodzi jedna żyła (v. ovarica). Tętnice jajnikowe: prawa i lewa są gałęziami nieparzystego naczynia — pierwszej tętnicy segmentalnej brzusznej (a. segmentalis ventralis prima). Dwie żyły jajnikowe (v. ovarica dextra et sinistra) zbierające krew z prawego i lewego jajnika uchodzą do końcowego odcinka nerki (mesonephros). Żyła i tętnica jajnikowa w ścianie przyśrodkowej jajnika dzielą się na trzy biegnące niezależnie gałęzie. Od tych gałęzi wchodzą w głąb fałdów naczynia, rozgałęziające się ostatecznie w tętniczki i żyłki pęcherzykowe (a. v. folliculares). Zwykle do jednego pęcherzyka doprowadza krew jedna tętniczka, która rozplata się w jego ścianie na system kapilarów tworzących na przeciwległym biegunie pęcherzyka żyłkę. Średnica kapilarów pęcherzykowatych waha się od 5 µ do 10 µ. W czasie wzrostu pęcherzyka jajnikowego wzrasta gęstość sieci naczyniowej, zarówno przez wydłużenie kapilarów już istniejących jak i tworzenie nowych. Dojrzały pęcherzyk jajnikowy o średnicy 1,3 mm zawiera przeciętnie 69 oczek w sieci kapilarnej, której łączna długość wynosi średnio 31,5 mm.